Zelfzorg: wel of niet verzekerde zorg?

De houdbaarheid van de zorg staat onder druk. De minister van VWS heeft daarom het Zorginstituut gevraagd om een afwegingskader op te stellen om verantwoorde keuzes te kunnen maken tussen collectief te verzekeren zorg in het basispakket en zorg die voor eigen verantwoording van burgers kan komen. De minister wil het kader ook gaan toepassen op extramurale geneesmiddelen waarvoor een zelfzorgvariant te koop is.  

Visie Neprofarm
Neprofarm, kenniscentrum op het gebied van zelfzorg en zelfzorggeneesmiddelen, is gevraagd om haar visie te geven op het concept-afwegingskader. Wij kunnen ons goed vinden in de algemene uitgangspunten van het afwegingskader, maar hebben een aantal aanvullende aanbevelingen gedaan: 

• Wat is Zelfzorg?
  In feite gaat het afwegingskader over de afbakening tussen zelfzorg en noodzakelijk te verzekeren medische zorg. Neprofarm adviseert het Zorginstituut om een duidelijke definitie van ‘zelfzorg’ toe te voegen aan het kader, om een goede afbakening te maken met medisch noodzakelijke zorg en te verzekeren zorg.  

• Solidariteitsdilemma
  Voor mensen die niet in staat zijn de zorg zelf te organiseren of te betalen, wordt in het concept-afwegingskader de mogelijkheid geopperd om hen wel aanspraak te laten maken op verzekerde (zelf)zorg. Dit lijkt ons niet haalbaar. Hoe wordt vastgesteld wie daarvoor wel of niet voor in aanmerking komt? Voor deze groep bestaat bovendien een vangnet in de vorm van gemeentelijke en fiscale regelingen. Neprofarm stelt voor de omvang van dit dilemma nader te concretiseren om de juiste afweging te kunnen maken. 
• Inzet Eigen Risico
  Ongeveer de helft van de Nederlanders maakt het jaarlijkse Eigen Risico niet vol. Het zijn vooral de kwetsbare groepen waarvoor de zorgkosten wel boven het maximale Eigen Risico uitkomen. Als zelfzorg-uitgaven worden afgetrokken van het Eigen Risico krijgen dus vooral de kwetsbare groepen die zorg indirect alsnog volledig vergoed.
• Indicatie als criterium voor vergoeding
  Zelfzorggeneesmiddelen worden in principe niet vergoed, ook niet als ze door een huisarts worden voorgeschreven. Er bestaan echter UR (Uitsluitend op Recept) geneesmiddelen die voor exact dezelfde indicaties zijn geregistreerd, maar toch nog steeds deel uit maken van het basispakket. Neprofarm adviseert (therapeutische) indicatie als criterium te hanteren voor vergoeding van een geneesmiddel in plaats de afleverstatus.
• Geringe kosten zelfzorg
  Nederlanders gaven in 2022 gemiddeld € 50,- uit aan zelfzorgproducten (bron: IQVIA). De gemiddelde prijs van een zelfzorgproduct is € 5,25. Neprofarm is van mening dat uitgaven aan zorg in deze orde van grootte gebruikelijk en voorzienbaar zijn en daarom niet uit het basispakket gefinancierd hoeven te worden.