What do you think?
Rate this book
Goethes Faust #1-2
Фауст
„Фауст" на Гьоте, чиято Първа част („Фауст I") излиза в окончателен вариант през 1808 г. и чиято Втора част („Фауст II") е публикувана чак след смъртта на поета през 1832 г., се смята за най-значителната немскоезична творба и за едно от най-забележителните произведения на световната литература. И макар в горния цитат от Гьоте да става дума за драмата на Калдерон „Неотстъпният принц", той с не по-малко основание може да се отнесе и към неговия „Фауст".
Гьоте се среща с образа на Доктор Фаустус още в куклените пиески през ранното си детство и нанася последните поправки в последната сцена на великата драма едва няколко седмици преди смъртта си. Между едното и другото се простират цели седемдесет и пет години. Така в гигантското вместилище на тази творба е съхранено огромно богатство от форми, създавано цял живот от автор с нечувана езикова мощ, с поетическа фантазия и с енергия за всевъзможни превъплъщения, които почти нямат равни на себе си. В многозвучното произведение говорят и пеят гласовете на младия студент в Лайпциг, на увлечения от вихъра на „Бурните устреми" жител на Страсбург и Франкфурт, на ваймарския класик. А разнообразните поетически инструменти, които Гьоте овладява във всички етапи на възрастта си и във всички фази на своята работа, за да ги използва във „Фауст", превръщат трагедията в представителен екстракт на цялото му творчество.
Гьоте се среща с образа на Доктор Фаустус още в куклените пиески през ранното си детство и нанася последните поправки в последната сцена на великата драма едва няколко седмици преди смъртта си. Между едното и другото се простират цели седемдесет и пет години. Така в гигантското вместилище на тази творба е съхранено огромно богатство от форми, създавано цял живот от автор с нечувана езикова мощ, с поетическа фантазия и с енергия за всевъзможни превъплъщения, които почти нямат равни на себе си. В многозвучното произведение говорят и пеят гласовете на младия студент в Лайпциг, на увлечения от вихъра на „Бурните устреми" жител на Страсбург и Франкфурт, на ваймарския класик. А разнообразните поетически инструменти, които Гьоте овладява във всички етапи на възрастта си и във всички фази на своята работа, за да ги използва във „Фауст", превръщат трагедията в представителен екстракт на цялото му творчество.
524 pages, Hardcover
First published January 1, 1790
About the author
Johann Wolfgang von Goethe
10.9k books6,022 followersA master of poetry, drama, and the novel, German writer and scientist Johann Wolfgang von Goethe spent 50 years on his two-part dramatic poem
Faust
, published in 1808 and 1832, also conducted scientific research in various fields, notably botany, and held several governmental positions.
George Eliot called him "Germany's greatest man of letters... and the last true polymath to walk the earth." Works span the fields of literature, theology, and humanism.
People laud this magnum opus as one of the peaks of world literature. Other well-known literary works include his numerous poems, the Bildungsroman Wilhelm Meister's Apprenticeship and the epistolary novel The Sorrows of Young Werther .
With this key figure of German literature, the movement of Weimar classicism in the late 18th and early 19th centuries coincided with Enlightenment, sentimentality (Empfindsamkeit), Sturm und Drang, and Romanticism. The author of the scientific text Theory of Colours , he influenced Darwin with his focus on plant morphology. He also long served as the privy councilor ("Geheimrat") of the duchy of Weimar.
Goethe took great interest in the literatures of England, France, Italy, classical Greece, Persia, and Arabia and originated the concept of Weltliteratur ("world literature"). Despite his major, virtually immeasurable influence on German philosophy especially on the generation of Georg Wilhelm Friedrich Hegel and Friedrich Wilhelm Joseph von Schelling, he expressly and decidedly refrained from practicing philosophy in the rarefied sense.
Influence spread across Europe, and for the next century, his works inspired much music, drama, poetry and philosophy. Many persons consider Goethe the most important writer in the German language and one of the most important thinkers in western culture as well. Early in his career, however, he wondered about painting, perhaps his true vocation; late in his life, he expressed the expectation that people ultimately would remember his work in optics.
George Eliot called him "Germany's greatest man of letters... and the last true polymath to walk the earth." Works span the fields of literature, theology, and humanism.
People laud this magnum opus as one of the peaks of world literature. Other well-known literary works include his numerous poems, the Bildungsroman Wilhelm Meister's Apprenticeship and the epistolary novel The Sorrows of Young Werther .
With this key figure of German literature, the movement of Weimar classicism in the late 18th and early 19th centuries coincided with Enlightenment, sentimentality (Empfindsamkeit), Sturm und Drang, and Romanticism. The author of the scientific text Theory of Colours , he influenced Darwin with his focus on plant morphology. He also long served as the privy councilor ("Geheimrat") of the duchy of Weimar.
Goethe took great interest in the literatures of England, France, Italy, classical Greece, Persia, and Arabia and originated the concept of Weltliteratur ("world literature"). Despite his major, virtually immeasurable influence on German philosophy especially on the generation of Georg Wilhelm Friedrich Hegel and Friedrich Wilhelm Joseph von Schelling, he expressly and decidedly refrained from practicing philosophy in the rarefied sense.
Influence spread across Europe, and for the next century, his works inspired much music, drama, poetry and philosophy. Many persons consider Goethe the most important writer in the German language and one of the most important thinkers in western culture as well. Early in his career, however, he wondered about painting, perhaps his true vocation; late in his life, he expressed the expectation that people ultimately would remember his work in optics.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 2,523 reviews
June 15, 2016
Student:
Hey Professor, I could use a hand,
I just read a play I didn’t understand.
Professor:
And what was this play, pray?
Student:
Faust, the one you assigned the other day.
I simply can’t wrap my mind around it;
I read it carefully, but I am left confounded.
Professor:
I have, alas, studied philosophy,
Literature, history, and poetry.
I have some time that I can set aside;
So I will do my best to be your guide.
Student:
Gosh, thanks! So where should I start?
I suppose at the most conspicuous part:
The language, it was strangely various;
Both in style and quality, it was multifarious.
One moment, it is regal and poetic;
Other moments it is hasty and frenetic.
Doggerel alternates with highfalutin;
At times colossal, at others Lilliputian.
Professor:
Perhaps the translation was abysmal?
Student:
Actually, I read the German original.
Professor:
Ah, I see; please go on.
Student:
I hope you won’t think I’m a moron,
But I also thought the drama lacking;
Even though Faust does all this yacking
About his tortured soul, his weary spirit,
I found his actions downright incoherent.
He alternately scorns the world and yearns—
For what? What does he wish to learn?
Although supposedly full of all these riddles,
I found him a bit superficial.
In short, it’s hard to care about his fate,
When all he does is whine and prate.
Professor:
What about Mephistopheles?
Student:
With him, I was somewhat more pleased.
He has at least a bit of spice;
His naughtiness is rather nice.
Professor:
And how did you like the plot?
Student:
That actually perplexed me a lot.
For one, it’s not a tragedy,
Since the play ends happily.
And what was with Walpurgis Night?
Yes it was fun, but it didn’t seem right
To interrupt the action so severely,
So pointlessly and cavalierly.
Some critics admire that scene, “it’s po-mo,”
They say, but I say “Oh, no!”
And what was with Valentine?
He sticks around for just one scene,
And if I am to be concise,
He struck me as a plot device.
To be honest, from what I gleaned,
I can’t tell why this is so esteemed.
It was nice and all, but I find it queer,
That Goethe is compared with Shakespeare.
Professor:
I can understand the plight you’re in,
It’s hard to know where to begin.
Goethe is a slippery fellow;
Reading him is like juggling jello.
He was a touch mercurial;
Often brilliant, occasionally dull.
He was a dabbler through and through
There wasn’t anything he wouldn’t do,
Or at least try; which is partly why
The language goes from low to high.
Student:
Certainly he was heterogeneous;
But why do you think he was a genius?
Professor:
In some ways he was like Faust;
He studied all, and all renounced.
He was skeptical of all modes of thought;
And found faults in everything he sought.
His distrust of tidiness
Is why the play is such a mess.
If reality is in disarray,
So shouldn’t be his play?
Student:
This strikes me as just an excuse.
Professor:
Everyone is entitled to their views.
Yet consider Goethe’s sophistication;
In him there is no mystification.
In renouncing reason, he does not turn,
To superstition, but instead learns
To spread his mind in all directions;
At once seeking, through reflection,
To transcend all worldly views,
While remaining coarse and worldly, too.
His wisdom soars above, and crawls below;
It is both cheap and tawdry, and it glows
And grows, expanding ever and anon—
Here one moment, in another, gone.
He was, in short, a universal man;
Easy to admire, hard to understand.
Student:
So was he Faust or Mephisto?
Professor:
He was both, he was both.
Hey Professor, I could use a hand,
I just read a play I didn’t understand.
Professor:
And what was this play, pray?
Student:
Faust, the one you assigned the other day.
I simply can’t wrap my mind around it;
I read it carefully, but I am left confounded.
Professor:
I have, alas, studied philosophy,
Literature, history, and poetry.
I have some time that I can set aside;
So I will do my best to be your guide.
Student:
Gosh, thanks! So where should I start?
I suppose at the most conspicuous part:
The language, it was strangely various;
Both in style and quality, it was multifarious.
One moment, it is regal and poetic;
Other moments it is hasty and frenetic.
Doggerel alternates with highfalutin;
At times colossal, at others Lilliputian.
Professor:
Perhaps the translation was abysmal?
Student:
Actually, I read the German original.
Professor:
Ah, I see; please go on.
Student:
I hope you won’t think I’m a moron,
But I also thought the drama lacking;
Even though Faust does all this yacking
About his tortured soul, his weary spirit,
I found his actions downright incoherent.
He alternately scorns the world and yearns—
For what? What does he wish to learn?
Although supposedly full of all these riddles,
I found him a bit superficial.
In short, it’s hard to care about his fate,
When all he does is whine and prate.
Professor:
What about Mephistopheles?
Student:
With him, I was somewhat more pleased.
He has at least a bit of spice;
His naughtiness is rather nice.
Professor:
And how did you like the plot?
Student:
That actually perplexed me a lot.
For one, it’s not a tragedy,
Since the play ends happily.
And what was with Walpurgis Night?
Yes it was fun, but it didn’t seem right
To interrupt the action so severely,
So pointlessly and cavalierly.
Some critics admire that scene, “it’s po-mo,”
They say, but I say “Oh, no!”
And what was with Valentine?
He sticks around for just one scene,
And if I am to be concise,
He struck me as a plot device.
To be honest, from what I gleaned,
I can’t tell why this is so esteemed.
It was nice and all, but I find it queer,
That Goethe is compared with Shakespeare.
Professor:
I can understand the plight you’re in,
It’s hard to know where to begin.
Goethe is a slippery fellow;
Reading him is like juggling jello.
He was a touch mercurial;
Often brilliant, occasionally dull.
He was a dabbler through and through
There wasn’t anything he wouldn’t do,
Or at least try; which is partly why
The language goes from low to high.
Student:
Certainly he was heterogeneous;
But why do you think he was a genius?
Professor:
In some ways he was like Faust;
He studied all, and all renounced.
He was skeptical of all modes of thought;
And found faults in everything he sought.
His distrust of tidiness
Is why the play is such a mess.
If reality is in disarray,
So shouldn’t be his play?
Student:
This strikes me as just an excuse.
Professor:
Everyone is entitled to their views.
Yet consider Goethe’s sophistication;
In him there is no mystification.
In renouncing reason, he does not turn,
To superstition, but instead learns
To spread his mind in all directions;
At once seeking, through reflection,
To transcend all worldly views,
While remaining coarse and worldly, too.
His wisdom soars above, and crawls below;
It is both cheap and tawdry, and it glows
And grows, expanding ever and anon—
Here one moment, in another, gone.
He was, in short, a universal man;
Easy to admire, hard to understand.
Student:
So was he Faust or Mephisto?
Professor:
He was both, he was both.
November 11, 2023
Be careful what you wish for.
Faust is an aging academic genius, but disappointed with his existence. In a desperate impulse he makes a pact with the devil, Mephistopheles, to escape his depressing boring life, and find the marvels and pleasures he’s been missing all these years, in a new rejuvenated life.
A long, loooong story that takes place in two parts. The first one, published in 1806, and the second one, in 1832. Goethe’s magnum opus is widely considered the greatest german work ever, and a milestone in universal literature.
My curiosity for the greatest classics the world has to offer led me to this dreadful thing, and the unlucky coincidence of finding it in my parent’s bookcase made it possible. Sadly, for me, this was a massive torture from beginning to end. The writing style a beautiful but unbearable pain I suffered in every single one of its more than five hundred pages.
Still, you can easily notice the geniality and perfection of Goethe’s penmanship, sublime and exceptionally grandiloquent in every opportunity. He can say something majestic like: “She’s the sun that lights my way, and in her snow-white embrace rests the sunset of my despair.” And you are like: “WOW! That’s beautiful man! BEAUTIFUL! Now what on earth did you mean? Can you repeat that in English?” And that’s basically how the whole book felt for me, unmatched beauty that half the time could never understand, the other half didn’t care to. The fame of this novel of course is very well deserved, but, for personal reasons, I could not enjoy it. I just can’t stand rhymed verse for too long.
The second part was even worse for me, but instead of Faust, Mephistopheles and Gretchen, was Faust, Mephistopheles and Helen of Troy.
Maybe an abridged could’ve worked better, I’m sure it’d be just as good, or maybe just as bad, but at least shorter. Anyway. I’m outlier here so don’t be afraid to give it a try, if only for curiosity's sake. It is after all a timeless masterpiece.
It’s public domain, you can find it HERE.
-----------------------------------------------
PERSONAL NOTE :
[1808] [327p] [Classics] [1.5] [Conditional Recommendable] [Margaret] [Homunculus]
-----------------------------------------------
Ten cuidado con lo que deseás.
Fausto es un genio académico, pero desilusionado con su existencia. En un impulso desesperado hace un trato con el diablo, Mefistóteles, para escapar de esa vida deprimente y aburrida, y hallar las maravillas y placeres que se perdió todos esos años, en una nueva vida rejuvenecida.
Una larga, laaaarga historia que se desarrolla en dos partes. La primera, publicada en 1806, y la segunda, en 1832. El magnum opus de Goethe es ampliamente considerado la más grande obra alemana jamás, y un hito de la literatura universal.
Mi curiosidad por los grandes clásicos del mundo me llevó a esta cosa abominable, y la desafortunada coincidencia de encontrarla en la biblioteca de mis viejos lo hizo posible. Lamentablemente, para mí, esto fue una enorme tortura desde el principio hasta el final. El estilo de escritura un hermoso pero insoportable dolor que sufrí en cada una de sus más de quinientas páginas.
Aun así, es fácil de observar la genialidad y perfección de la pluma de Goethe, sublime y excepcionalmente grandilocuente en cada oportunidad. Es capaz de decir algo majestuoso como: “Ella es el sol que ilumina mi camino, y en su pecho níveo descansa el atardecer de mi esperanza.” Y uno piensa, “¡Wow! Eso es hermoso. ¡HERMOSO! ¿Ahora qué carajo quisiste decir? ¿Podés repetirlo en castellano?” Y así es básicamente como se sintió todo el libro para mí, belleza sin igual que la mitad del tiempo no pude procesar, y que la otra mitad ya no me importó entender. La fama de esta novela es por supuesto muy bien merecida, pero, por razones personales, yo no pude disfrutarla. Simplemente no puedo soportar el verso en rima por mucho tiempo.
La segunda parte me resultó aún peor, pero en vez de ser Fausto, Mefistóteles y Gretchen; fueron Fausto, Mefistóteles y Helena de Troya.
Tal vez una versión condensada hubiera sido mejor, estoy seguro que hubiera sido igual de buena, o igual de mala, pero al menos más corta. De cualquier modo, soy la excepción a la regla así que no teman darle un intento, aunque sea sólo por curiosidad. Es en efecto después de todo una obra maestra de todos los tiempos.
Es dominio público, lo pueden encontrar ACA.
-----------------------------------------------
NOTA PERSONAL :
[1808] [327p] [Clásicos] [1.5] [Recomendable Condicional] [Margaret] [Homúnculo]
-----------------------------------------------
Faust is an aging academic genius, but disappointed with his existence. In a desperate impulse he makes a pact with the devil, Mephistopheles, to escape his depressing boring life, and find the marvels and pleasures he’s been missing all these years, in a new rejuvenated life.
A long, loooong story that takes place in two parts. The first one, published in 1806, and the second one, in 1832. Goethe’s magnum opus is widely considered the greatest german work ever, and a milestone in universal literature.
My curiosity for the greatest classics the world has to offer led me to this dreadful thing, and the unlucky coincidence of finding it in my parent’s bookcase made it possible. Sadly, for me, this was a massive torture from beginning to end. The writing style a beautiful but unbearable pain I suffered in every single one of its more than five hundred pages.
Still, you can easily notice the geniality and perfection of Goethe’s penmanship, sublime and exceptionally grandiloquent in every opportunity. He can say something majestic like: “She’s the sun that lights my way, and in her snow-white embrace rests the sunset of my despair.” And you are like: “WOW! That’s beautiful man! BEAUTIFUL! Now what on earth did you mean? Can you repeat that in English?” And that’s basically how the whole book felt for me, unmatched beauty that half the time could never understand, the other half didn’t care to. The fame of this novel of course is very well deserved, but, for personal reasons, I could not enjoy it. I just can’t stand rhymed verse for too long.
The second part was even worse for me, but instead of Faust, Mephistopheles and Gretchen, was Faust, Mephistopheles and Helen of Troy.
Maybe an abridged could’ve worked better, I’m sure it’d be just as good, or maybe just as bad, but at least shorter. Anyway. I’m outlier here so don’t be afraid to give it a try, if only for curiosity's sake. It is after all a timeless masterpiece.
It’s public domain, you can find it HERE.
-----------------------------------------------
PERSONAL NOTE :
[1808] [327p] [Classics] [1.5] [Conditional Recommendable] [Margaret] [Homunculus]
-----------------------------------------------
Ten cuidado con lo que deseás.
Fausto es un genio académico, pero desilusionado con su existencia. En un impulso desesperado hace un trato con el diablo, Mefistóteles, para escapar de esa vida deprimente y aburrida, y hallar las maravillas y placeres que se perdió todos esos años, en una nueva vida rejuvenecida.
Una larga, laaaarga historia que se desarrolla en dos partes. La primera, publicada en 1806, y la segunda, en 1832. El magnum opus de Goethe es ampliamente considerado la más grande obra alemana jamás, y un hito de la literatura universal.
Mi curiosidad por los grandes clásicos del mundo me llevó a esta cosa abominable, y la desafortunada coincidencia de encontrarla en la biblioteca de mis viejos lo hizo posible. Lamentablemente, para mí, esto fue una enorme tortura desde el principio hasta el final. El estilo de escritura un hermoso pero insoportable dolor que sufrí en cada una de sus más de quinientas páginas.
Aun así, es fácil de observar la genialidad y perfección de la pluma de Goethe, sublime y excepcionalmente grandilocuente en cada oportunidad. Es capaz de decir algo majestuoso como: “Ella es el sol que ilumina mi camino, y en su pecho níveo descansa el atardecer de mi esperanza.” Y uno piensa, “¡Wow! Eso es hermoso. ¡HERMOSO! ¿Ahora qué carajo quisiste decir? ¿Podés repetirlo en castellano?” Y así es básicamente como se sintió todo el libro para mí, belleza sin igual que la mitad del tiempo no pude procesar, y que la otra mitad ya no me importó entender. La fama de esta novela es por supuesto muy bien merecida, pero, por razones personales, yo no pude disfrutarla. Simplemente no puedo soportar el verso en rima por mucho tiempo.
La segunda parte me resultó aún peor, pero en vez de ser Fausto, Mefistóteles y Gretchen; fueron Fausto, Mefistóteles y Helena de Troya.
Tal vez una versión condensada hubiera sido mejor, estoy seguro que hubiera sido igual de buena, o igual de mala, pero al menos más corta. De cualquier modo, soy la excepción a la regla así que no teman darle un intento, aunque sea sólo por curiosidad. Es en efecto después de todo una obra maestra de todos los tiempos.
Es dominio público, lo pueden encontrar ACA.
-----------------------------------------------
NOTA PERSONAL :
[1808] [327p] [Clásicos] [1.5] [Recomendable Condicional] [Margaret] [Homúnculo]
-----------------------------------------------
August 15, 2021
Faust, Johann Wolfgang von Goethe
Faust is a tragic play in two parts by Johann Wolfgang von Goethe, usually known in English as Faust, Part One and Faust, Part Two. Although rarely staged in its entirety, it is the play with the largest audience numbers on German-language stages.
Faust is considered by many to be Goethe's magnum opus and the greatest work of German literature.
عنوانهای چاپ شده در ایران: «فاوست»؛ «تراژدی فاوست و زندگینامه یوهان ولفگانگ فن گوته»؛ نویسنده: گوته؛ تاریخ نخستین خوانش: یازدهم ماه آوریل سال 1991میلادی؛ بار دیگر سال 2003میلادی
اصل این اثر، دو بار از زبان «فرانسه» به «فارسی» ترجمه شده است؛ جناب «اسدالله مبشری»، از ترجمه «ژرار دونروال»؛ تهران، آگاه؛ سال1363هجری خورشیدی؛ و بعدها روانشاد «محمود اعتمادزاده، م. به آذین»، که مورد اخیر توسط «انتشارات نیلوفر» در سال 1376هجری خورشیدی به چاپ رسیده؛ و چاپ ششم آن در سال 1392هجری خورشیدی منتشر شده است؛ در سال 1363هجری خورشیدی نیز جناب «حسن شهباز» ترجمه، و در انتشارات علمی منتشر کرده اند؛ جناب «سعید جوزی» نیز ترجمه خویش از متن «آلمانی» را، در تهران، انتشارات «گل آذین» در سال 1395هجری خورشیدی و در 700ص، منتشر کرده اند؛
گوته نابغه ای بودند، کلامشان انباشته از خیال و صنعت تشبیه است، در ورای پرچین خیال و باغ تصور این فراموشکار جای دارد، شگفت انگیز و اندیشه ای نجیبانه، و به دور از تعصب است
بخش نخست با مقدمه ای در باب «بهشت» آغاز میشود؛ خداوند بنا به خواهش «شیطان»، به او اجازه میدهد، تا درستی و راستی «فاوست»، خدمتگزار خدا را، آزمایش نماید؛ «مفیستوفلس» با «فاوست» سالخورده، معامله ای میکند؛ اگر «فاوست» برای یک لحظه با این معامله موافقت کند، روح از تنش پرواز خواهد کرد؛ «فاوست» جوان میشود، و با «مفیستوفلس» به مسافرت میپردازد، تا از تمام لذایذ زمینی برخوردار گردد؛ در زمین عاشق دختر ساده ای به نام «مارگارت» میشود، سپس به او خیانت میکند، و باعث سقوط و مرگ او میگردد؛ «مفیستوفلس» گمان میکند، که روح «مارگارت» را اسیر خواهد کرد، ولی صفای عشق او، نسبت به «فاوست»، و امتناع او از نجات یافتن از چنگال مرگ، سبب نجاتش میشود؛ بخش نخست نمایش به پایان میرسد، ولی «فاوست» هنوز در دنیای شهوات و هوسها، آن لحظه ی پرشکوه هستی را که در آرزوی به چنگ آوردنش میباشد، نیافته است
در بخش دوم «فاوست»، که مربوط به زندگی عادی، و زیبایی طبیعی است، شعر فلسفی ژرفی سروده شده، که شباهت کمتری به قسمت نخست دارد؛ «فاوست» در این قسمت همه ی تواناییهای دنیوی، و معنوی را میآزماید، و هنوز آن لحظه ای را، که مشتاقانه در جستجویش است، حتی در عشق «هلنِ تروا» نیز نمییابد؛ «مفیستوفلس» تقریباً از انجام معامله اش نومید شده است؛ سرانجام «فاوست» خسته و سیر، از گشت و گذار، دوباره مرد سالخورده ای میشود؛ و علاقمند میگردد، که اراضی دریا را دوباره آباد کند؛ این نقشه در نظر او کار کوچکی مینماید، و حال آنکه فواید بیشماری برای تعداد بسیاری از مردمان در بر دارد؛ در اینجا «فاوست» با تعجب میبیند، که اینکار اجتماعی، خوشحالی ژرف و حقیقی را، به او ارزانی داشته است؛ این انگیزه چنان شریف است، که «مفیستوفلس» سرانجام از به چنگ آوردن روح «فاوست»، همانند روح «مارگارتِ بیچاره» در بخش نخست داستان، محروم میشود
آغاز نقل از متن: (در آغاز کلمه بود؟... نه! روح بود؟...؛ نه...؛ در آغاز عمل بود!...)؛ پایان نقل از متن
تاریخ بهنگام رسانی 12/06/1399هجری خورشیدی؛ 23/05/1400هجری خورشیدی؛ ا. شربیانی
Faust is a tragic play in two parts by Johann Wolfgang von Goethe, usually known in English as Faust, Part One and Faust, Part Two. Although rarely staged in its entirety, it is the play with the largest audience numbers on German-language stages.
Faust is considered by many to be Goethe's magnum opus and the greatest work of German literature.
عنوانهای چاپ شده در ایران: «فاوست»؛ «تراژدی فاوست و زندگینامه یوهان ولفگانگ فن گوته»؛ نویسنده: گوته؛ تاریخ نخستین خوانش: یازدهم ماه آوریل سال 1991میلادی؛ بار دیگر سال 2003میلادی
اصل این اثر، دو بار از زبان «فرانسه» به «فارسی» ترجمه شده است؛ جناب «اسدالله مبشری»، از ترجمه «ژرار دونروال»؛ تهران، آگاه؛ سال1363هجری خورشیدی؛ و بعدها روانشاد «محمود اعتمادزاده، م. به آذین»، که مورد اخیر توسط «انتشارات نیلوفر» در سال 1376هجری خورشیدی به چاپ رسیده؛ و چاپ ششم آن در سال 1392هجری خورشیدی منتشر شده است؛ در سال 1363هجری خورشیدی نیز جناب «حسن شهباز» ترجمه، و در انتشارات علمی منتشر کرده اند؛ جناب «سعید جوزی» نیز ترجمه خویش از متن «آلمانی» را، در تهران، انتشارات «گل آذین» در سال 1395هجری خورشیدی و در 700ص، منتشر کرده اند؛
گوته نابغه ای بودند، کلامشان انباشته از خیال و صنعت تشبیه است، در ورای پرچین خیال و باغ تصور این فراموشکار جای دارد، شگفت انگیز و اندیشه ای نجیبانه، و به دور از تعصب است
بخش نخست با مقدمه ای در باب «بهشت» آغاز میشود؛ خداوند بنا به خواهش «شیطان»، به او اجازه میدهد، تا درستی و راستی «فاوست»، خدمتگزار خدا را، آزمایش نماید؛ «مفیستوفلس» با «فاوست» سالخورده، معامله ای میکند؛ اگر «فاوست» برای یک لحظه با این معامله موافقت کند، روح از تنش پرواز خواهد کرد؛ «فاوست» جوان میشود، و با «مفیستوفلس» به مسافرت میپردازد، تا از تمام لذایذ زمینی برخوردار گردد؛ در زمین عاشق دختر ساده ای به نام «مارگارت» میشود، سپس به او خیانت میکند، و باعث سقوط و مرگ او میگردد؛ «مفیستوفلس» گمان میکند، که روح «مارگارت» را اسیر خواهد کرد، ولی صفای عشق او، نسبت به «فاوست»، و امتناع او از نجات یافتن از چنگال مرگ، سبب نجاتش میشود؛ بخش نخست نمایش به پایان میرسد، ولی «فاوست» هنوز در دنیای شهوات و هوسها، آن لحظه ی پرشکوه هستی را که در آرزوی به چنگ آوردنش میباشد، نیافته است
در بخش دوم «فاوست»، که مربوط به زندگی عادی، و زیبایی طبیعی است، شعر فلسفی ژرفی سروده شده، که شباهت کمتری به قسمت نخست دارد؛ «فاوست» در این قسمت همه ی تواناییهای دنیوی، و معنوی را میآزماید، و هنوز آن لحظه ای را، که مشتاقانه در جستجویش است، حتی در عشق «هلنِ تروا» نیز نمییابد؛ «مفیستوفلس» تقریباً از انجام معامله اش نومید شده است؛ سرانجام «فاوست» خسته و سیر، از گشت و گذار، دوباره مرد سالخورده ای میشود؛ و علاقمند میگردد، که اراضی دریا را دوباره آباد کند؛ این نقشه در نظر او کار کوچکی مینماید، و حال آنکه فواید بیشماری برای تعداد بسیاری از مردمان در بر دارد؛ در اینجا «فاوست» با تعجب میبیند، که اینکار اجتماعی، خوشحالی ژرف و حقیقی را، به او ارزانی داشته است؛ این انگیزه چنان شریف است، که «مفیستوفلس» سرانجام از به چنگ آوردن روح «فاوست»، همانند روح «مارگارتِ بیچاره» در بخش نخست داستان، محروم میشود
آغاز نقل از متن: (در آغاز کلمه بود؟... نه! روح بود؟...؛ نه...؛ در آغاز عمل بود!...)؛ پایان نقل از متن
تاریخ بهنگام رسانی 12/06/1399هجری خورشیدی؛ 23/05/1400هجری خورشیدی؛ ا. شربیانی
November 2, 2021
Faust, Johann Wolfgang von Goethe
Johann Wolfgang von Goethe's Faust is a tragic play in two parts usually known in English as Faust, Part One and Faust, Part Two. Although rarely staged in its entirety, it is the play with the largest audience numbers on German-language stages. Faust is considered by many to be Goethe's magnum opus and the greatest work of German literature.
عنوانهای چاپ شه در ایران: «فاوست»؛ «تراژدی فاوست و زندگینامه یوهان ولفگانگ فن گوته»؛ نویسنده: گوته؛ تاریخ نخستین خوانش: ماه آوریل سال1991میلادی و بار دیگر ماه آوریل سال2003میلادی
عنوان: فاوست؛ اثر: یوهان ولفگانگ فون گوته؛ مترجم اسدالله مبشری؛ تهران، بی نا، ؟؛ چاپ دیگر: تهران، آگاه، سال1363؛ در431ص؛ چاپ دیگر در دو جلد، اندیشه سازان، سال1383؛ شابک جلد یک9643521605؛ شابک جلد دوم9643521621؛ موضوع: داستانهای تراژدی از نویسندگان آلمان - سده 19م
مترجم: م.ا به آذین؛ تهران، نیلوفر؛ سال1376، در420ص؛ چاپ دوم سال1379؛ چاپ سوم سال1382؛ چاپ چهارم سال1385؛ چاپ پنجم سال1389؛ چاپ ششم سال1392؛ چاپ هفتم سال1394؛ چاپ دهم سال1399؛ شابک9789644480249؛
مترجم: حسن شهباز؛ تهران، علمی، سال1363؛ در264ص؛چاپ دوم سال1371؛
مترجم: سعید جوزی؛ تهران، گل آذین؛ سال1396؛ در711ص؛ شابک9789647703888؛ چاپ دوم سال1397؛
مترجم محمود حدادی؛ تهران، نیلوفر؛ سال1398؛ در568ص؛ شابک9786226654296؛
اصل این اثر، دو بار از زبان «فرانسه» به «فارسی» ترجمه شده است؛ جناب «اسدالله مبشری»، از ترجمه «ژرار دونروال»؛ تهران، آگاه، سال1363هجری خورشیدی؛ و بعدها روانشاد «محمود اعتمادزاده، م. به آذین» که مورد اخیر توسط «انتشارات نیلوفر» در سال1376هجری خورشیدی به چاپ رسیده است؛ و چاپ ششم آن در سال1392هجری خورشیدی منتشر شده است؛ در سال1363هجری خورشیدی نیز، جناب «حسن شهباز» آن را ترجمه، و در انتشارات علمی منتشر کرده اند؛ جناب «سعید جوزی» نیز ترجمه خویش از متن «آلمانی» را در تهران، انتشارات «گل آذین» در سال1395هجری خورشیدی و در700ص، منتشر کرده اند؛
گوته نابغه ای بودند، کلامشان انباشته از خیال و صنعت تشبیه است، که در ورای پرچین خیال، و باغ تصور این فراموشکار، جای دارد، شگفت انگیز و اندیشه ای نجیبانه، و به دور از تعصب است
بخش نخست، با مقدمه ای در باب «بهشت» آغاز میشود؛ خداوند بنا به خواهش «شیطان»، به او اجازه میدهد، تا درستی و راستی «فاوست»، خدمتگزار خدا را، آزمایش نماید؛ «مفیستوفلس» یا همان «فاوست» سالخورده، معامله ای میکند؛ اگر «فاوست» برای یک لحظه، معامله را نپذیرد، روح از تنش پرواز خواهد کرد؛ «فاوست» میپذیرد و دوباره جوان میشود، و با «مفیستوفلس»، به گشت و گذار میپردازد، تا از همگی لذایذ زمینی، برخوردار گردد؛ در زمین، عاشق دختر ساده ای، به نام «مارگارت» میشود، سپس به او خیانت میکند، و مسئوول سقوط و مرگ او میگردد؛ «مفیستوفلس» گمان میکند، که روح «مارگارت» را، اسیر خواهد کرد، ولی صفای عشق او، نسبت به «فاوست»، و امتناع او، از نجات یافتن از چنگال مرگ، سبب نجاتش میشود، بخش نخست نمایش به پایان میرسد، ولی «فاوست» هنوز در دنیای شهوات و هوسها، آن لحظه ی پرشکوه هستی را، که در آرزوی به چنگ آوردنش بوده، نیافته است
در بخش دومِ «فاوست»، که مربوط به زندگی عادی، و زیبایی طبیعی است، شعر فلسفی ژرفی، به کار گرفته شده، که شباهت کمتری به بخش نخست دارد؛ «فاوست» در اینجا، همگی تواناییهای دنیوی و معنوی را، میآزمایند، و هنوز آن لحظه ای را، که مشتاقانه در جستجویش بوده اند، حتی در عشق «هلن تروا» نیز نمییابند؛ «مفیستوفلس» تقریباً از انجام معامله اش نومید شده است؛ سرانجام «فاوست» خسته، و سیر از گشت و گذار، دوباره مرد سالخورده ای میشود؛ و علاقمند میگردد، که اراضی دریا را دوباره آباد کند؛ این نقشه در نظر او، کار کوچکی مینماید، و حال آنکه فواید بیشماری برای تعداد بسیاری از مردمان در بر دارد؛ در اینجا «فاوست» با تعجب میبیند، که آنکار غیر جالب، و اجتماعی، خوشحالی ژرف و حقیقی را، به او ارزانی داشته است؛ این انگیزه چنان شریف است، که «مفیستوفلس» عاقبت از به چنگ آوردن روح «فاوست»، همانند روح «مارگارت» بیچاره، در بخش نخست داستان، محروم میشود
آغاز نقل از متن: (در آغاز کلمه بود؟... نه! روح بود؟... نه...؛ در آغاز عمل بود!...)؛ پایان نقل از متن
نقل دیگر از ترجمه جناب «محمود حدادی»: (فاوست: وه که فلسفه و حقوق و پزشکی - و هیهات که الهیات را هم - تا آخر خوانده ام؛ ولی از همه ی این تلاش سوزانام طرفی جز این نبستهام من بینوای ابله که در این کنج نشستهام و سرسوزنی داناتر از آن نیستم که پیشتر بودم؛ عنوان دکتری و حتی استادی را یدک میکشم و بیش از ده سال است که در هر راه و بیراه شاگردانم را سر میدوانم و میبینم هیچ از ما برنمیآید که به دانشی برسیم؛ پس قلبام از این درد میسوزد؛ البته از همه ی خودپسندان مسخره ای چون شیخ و دکتر و میرزا بنویس و واعظ فهمیده ترم؛ وانگهی نه دغدغه ی وجدان دارم، نه وسوسه ی شک؛ نه حتی ترس از دوزخ و شیطان هم؛ به جایش هر آن شادی از کفام رفته است؛ هیچ به خود گمان نمیبندم که چیزی درست و راست میدانم؛ هیچ به خود گمان نمیبندم که میتوانم درسی بیاموزم؛ انسانها را اصلاح کنم و به راه درست درآورم؛ نه نیز مال و منالیم هست، نه نامی و نه ذره ای از شکوه زمین؛ دل سگ هم از چنین زندگی ای سیر میشود؛ برای همین تن به جادو داده ام مگر که با تکیه به نیروی ارواح و اوراد؛ راهی به رازی بیابم؛ و لازم نباشد زیر عرق زور و زحمت نکته پرداز دانشی باشم، که چیزی از آن سر در نمیآورم؛ میخواهم دریابم چیست که جهان را در هسته ی آن به هم پیوند میدهد؛ میخواهم به جای زیر و بالا کردن در لفظ و لغت، به باریک بینی در نیروی کارساز هر دانه و نطفه بپردازم)؛ پایان نقل
تاریخ بهنگام رسانی 10/08/1400هجری خورشیدی؛ ا. شربیانی
Johann Wolfgang von Goethe's Faust is a tragic play in two parts usually known in English as Faust, Part One and Faust, Part Two. Although rarely staged in its entirety, it is the play with the largest audience numbers on German-language stages. Faust is considered by many to be Goethe's magnum opus and the greatest work of German literature.
عنوانهای چاپ شه در ایران: «فاوست»؛ «تراژدی فاوست و زندگینامه یوهان ولفگانگ فن گوته»؛ نویسنده: گوته؛ تاریخ نخستین خوانش: ماه آوریل سال1991میلادی و بار دیگر ماه آوریل سال2003میلادی
عنوان: فاوست؛ اثر: یوهان ولفگانگ فون گوته؛ مترجم اسدالله مبشری؛ تهران، بی نا، ؟؛ چاپ دیگر: تهران، آگاه، سال1363؛ در431ص؛ چاپ دیگر در دو جلد، اندیشه سازان، سال1383؛ شابک جلد یک9643521605؛ شابک جلد دوم9643521621؛ موضوع: داستانهای تراژدی از نویسندگان آلمان - سده 19م
مترجم: م.ا به آذین؛ تهران، نیلوفر؛ سال1376، در420ص؛ چاپ دوم سال1379؛ چاپ سوم سال1382؛ چاپ چهارم سال1385؛ چاپ پنجم سال1389؛ چاپ ششم سال1392؛ چاپ هفتم سال1394؛ چاپ دهم سال1399؛ شابک9789644480249؛
مترجم: حسن شهباز؛ تهران، علمی، سال1363؛ در264ص؛چاپ دوم سال1371؛
مترجم: سعید جوزی؛ تهران، گل آذین؛ سال1396؛ در711ص؛ شابک9789647703888؛ چاپ دوم سال1397؛
مترجم محمود حدادی؛ تهران، نیلوفر؛ سال1398؛ در568ص؛ شابک9786226654296؛
اصل این اثر، دو بار از زبان «فرانسه» به «فارسی» ترجمه شده است؛ جناب «اسدالله مبشری»، از ترجمه «ژرار دونروال»؛ تهران، آگاه، سال1363هجری خورشیدی؛ و بعدها روانشاد «محمود اعتمادزاده، م. به آذین» که مورد اخیر توسط «انتشارات نیلوفر» در سال1376هجری خورشیدی به چاپ رسیده است؛ و چاپ ششم آن در سال1392هجری خورشیدی منتشر شده است؛ در سال1363هجری خورشیدی نیز، جناب «حسن شهباز» آن را ترجمه، و در انتشارات علمی منتشر کرده اند؛ جناب «سعید جوزی» نیز ترجمه خویش از متن «آلمانی» را در تهران، انتشارات «گل آذین» در سال1395هجری خورشیدی و در700ص، منتشر کرده اند؛
گوته نابغه ای بودند، کلامشان انباشته از خیال و صنعت تشبیه است، که در ورای پرچین خیال، و باغ تصور این فراموشکار، جای دارد، شگفت انگیز و اندیشه ای نجیبانه، و به دور از تعصب است
بخش نخست، با مقدمه ای در باب «بهشت» آغاز میشود؛ خداوند بنا به خواهش «شیطان»، به او اجازه میدهد، تا درستی و راستی «فاوست»، خدمتگزار خدا را، آزمایش نماید؛ «مفیستوفلس» یا همان «فاوست» سالخورده، معامله ای میکند؛ اگر «فاوست» برای یک لحظه، معامله را نپذیرد، روح از تنش پرواز خواهد کرد؛ «فاوست» میپذیرد و دوباره جوان میشود، و با «مفیستوفلس»، به گشت و گذار میپردازد، تا از همگی لذایذ زمینی، برخوردار گردد؛ در زمین، عاشق دختر ساده ای، به نام «مارگارت» میشود، سپس به او خیانت میکند، و مسئوول سقوط و مرگ او میگردد؛ «مفیستوفلس» گمان میکند، که روح «مارگارت» را، اسیر خواهد کرد، ولی صفای عشق او، نسبت به «فاوست»، و امتناع او، از نجات یافتن از چنگال مرگ، سبب نجاتش میشود، بخش نخست نمایش به پایان میرسد، ولی «فاوست» هنوز در دنیای شهوات و هوسها، آن لحظه ی پرشکوه هستی را، که در آرزوی به چنگ آوردنش بوده، نیافته است
در بخش دومِ «فاوست»، که مربوط به زندگی عادی، و زیبایی طبیعی است، شعر فلسفی ژرفی، به کار گرفته شده، که شباهت کمتری به بخش نخست دارد؛ «فاوست» در اینجا، همگی تواناییهای دنیوی و معنوی را، میآزمایند، و هنوز آن لحظه ای را، که مشتاقانه در جستجویش بوده اند، حتی در عشق «هلن تروا» نیز نمییابند؛ «مفیستوفلس» تقریباً از انجام معامله اش نومید شده است؛ سرانجام «فاوست» خسته، و سیر از گشت و گذار، دوباره مرد سالخورده ای میشود؛ و علاقمند میگردد، که اراضی دریا را دوباره آباد کند؛ این نقشه در نظر او، کار کوچکی مینماید، و حال آنکه فواید بیشماری برای تعداد بسیاری از مردمان در بر دارد؛ در اینجا «فاوست» با تعجب میبیند، که آنکار غیر جالب، و اجتماعی، خوشحالی ژرف و حقیقی را، به او ارزانی داشته است؛ این انگیزه چنان شریف است، که «مفیستوفلس» عاقبت از به چنگ آوردن روح «فاوست»، همانند روح «مارگارت» بیچاره، در بخش نخست داستان، محروم میشود
آغاز نقل از متن: (در آغاز کلمه بود؟... نه! روح بود؟... نه...؛ در آغاز عمل بود!...)؛ پایان نقل از متن
نقل دیگر از ترجمه جناب «محمود حدادی»: (فاوست: وه که فلسفه و حقوق و پزشکی - و هیهات که الهیات را هم - تا آخر خوانده ام؛ ولی از همه ی این تلاش سوزانام طرفی جز این نبستهام من بینوای ابله که در این کنج نشستهام و سرسوزنی داناتر از آن نیستم که پیشتر بودم؛ عنوان دکتری و حتی استادی را یدک میکشم و بیش از ده سال است که در هر راه و بیراه شاگردانم را سر میدوانم و میبینم هیچ از ما برنمیآید که به دانشی برسیم؛ پس قلبام از این درد میسوزد؛ البته از همه ی خودپسندان مسخره ای چون شیخ و دکتر و میرزا بنویس و واعظ فهمیده ترم؛ وانگهی نه دغدغه ی وجدان دارم، نه وسوسه ی شک؛ نه حتی ترس از دوزخ و شیطان هم؛ به جایش هر آن شادی از کفام رفته است؛ هیچ به خود گمان نمیبندم که چیزی درست و راست میدانم؛ هیچ به خود گمان نمیبندم که میتوانم درسی بیاموزم؛ انسانها را اصلاح کنم و به راه درست درآورم؛ نه نیز مال و منالیم هست، نه نامی و نه ذره ای از شکوه زمین؛ دل سگ هم از چنین زندگی ای سیر میشود؛ برای همین تن به جادو داده ام مگر که با تکیه به نیروی ارواح و اوراد؛ راهی به رازی بیابم؛ و لازم نباشد زیر عرق زور و زحمت نکته پرداز دانشی باشم، که چیزی از آن سر در نمیآورم؛ میخواهم دریابم چیست که جهان را در هسته ی آن به هم پیوند میدهد؛ میخواهم به جای زیر و بالا کردن در لفظ و لغت، به باریک بینی در نیروی کارساز هر دانه و نطفه بپردازم)؛ پایان نقل
تاریخ بهنگام رسانی 10/08/1400هجری خورشیدی؛ ا. شربیانی
August 1, 2018
الرائع في فاوست غوته هي هذه اللغة العصية على الوصف
هذا السحر النابع من فلسفته
وهذه التصاوير البارعة التي حيرت عقول أجيال تتبعها أجيال
من هو فاوست؟
من هو ذلك الرجل الذي حير ودوخ مع أسطورته أو حقيقته أشهر المفكرين والأدباء والفنانين
أهو هذا..؟
أم هذا..؟
أم هذا..؟
يقولون أنه
الدكتور يوهان جورج فاوست ��لساحر والخيميائي والفلكي
والذي تعتمد أسطورته في الفولكلور الألماني أصلا
على قصة نبيل اسمه: بان تواردوسكي
يشاع عنه أنه باع روحه للشيطان مقابل منحه قدرات خارقة
لوحة الشيطان مع بان لأندريوللي
وبرغم ذلك فهناك شكوك تحوم حول الوجود التاريخي لفاوست في الواقع
(والمفترض في عصر النهضة في ألمانيا)
تناوله العديد من الكتاب حول العالم في مؤلفاتهم
وأشهرهم غوته بالطبع ومن قبله كتب كريستوفر مارلو مسرحيته الشهيرة
هناك أيضا أوسكار وايلد وميخائيل بولكاكوف وحتى فرناندو بيسوا
:::::::::::::
أفاوست مثال الإنسان الطامحة روحه دائما للأعلى..؟
أم مثال للإنسان الكامل بكل ما يحمله من إيمان و كفر
من خير وشر..؟
أم هو مجرد أسطورة لا علاقة لها بالواقع
ولا ببني البشر
أراد فاوست أن يكون مثاليا كامل العلم والقدرة
ومتمتع بكل ما يمكن لإنسان التمتع به
صار يتوق أخيرا لشهوات الدنيا التي حُرم منها دون أن يشعر
لكنه للأسف سجين جسده ومحدودية قدراته
برغم تعلمه كل ما أمكنه من علوم زمانه
وفي بداية المسرحية يظهر وكأنه كبر بغتة دون أن يشعر وسط انشغاله بعلومه وبحوثه
ويتبدى عليه الندم على عمره
الذي يبدو وكأنه ضاع دون أن ينال شيئا من المتعة المستحقة
يحاول فاوست الانتحار
فالحياة بعد أن تعرت من جمالها الذي كان يتوهمه صارت خواء
بلا معنى
لن يستطيع الوصول لما هو أفضل
لقد عرف كل ما يستطيع معرفته عن العلم الأرضي
وكاد يتجرع السم ..
ولكن النغمات السماوية للتراتيل التي دوت فجأة
أوقفته عن فعلته تلك
وهنا
يلتقط مفستوفيليس لحظة اليأس(الأشهر) هذه
ويظهر مقترحا عليه عقد صفقة العمر
سيمنحه الشيطان 24 عاما من الشباب والقوة (عاما لكل ساعة من ساعات اليوم كرمز)
يمنحه فيها مزيدا من المعرفة والقوى السحرية التي تجعله ينغمس في العالم حوله بملذاته ومتعه
وفي نهاية هذه السنوات على فاوست منحه روحه وجسده
هكذا ينص العقد الذي أبرمه مع مفستوفيليس في الأساطير القديمة
لوحة الشيطان مع فاوست ليوجين ديلاكوريس
تيمة بيع أو وهب النفس للشيطان أو الشرير
هي تيمة قديمة متجذرة في الأديان والأساطير
بفعلته كان فاوست يتحدى الإله
لتحل عليه اللعنة
راح يفسق ويغوي ويقتل ويؤذي
وقع في كل رذيلة أمكنه فعلها
هوى لأسفل سافلين
ولكن فطرة فاوست لازالت سليمة تأبى التردي والانحطاط
وردود أفعاله المختلفة في قصة الامبراطور الفاسد
يضمنها غوته قصته كاشفا هذا الصراع المحتدم داخله
ومع كل جرائمه ترى الإنسان لازال ينبض داخله
والنهاية التي اعتمدها غوته نرى فيها فاوست قد بلغ ما يقارب المائة عام
يتخلى فيها عن سحر مفستوفيلس وقواه التي غره بها بعد أن أصيب بعمى البصر كي تتقد بصيرته حقا ويرتقي من الحس الجمالي إلي الأخلاقي
نادما على كل الأذى والشر الذي أحاق به من أحاق
وحين يموت تتنازع روحه الملائكة من جهة
ومن الجهة الأخري مفستوفيلس وشياطينه
فمن ينتصر؟
وهل تنجو روح فاوست؟
اقرأ لتعرف..
:::::::::::::
هناك محطات مهمة وكثيرة في هذه المسرحية
* مارجريت(غريتشين)
هي الروح المؤمنة البريئة التي دمرها فاوست
فالمسكينة صدقته حين أغواها
وفي النهاية تسبب في قتل أمها وابنها وأخيها
فاوست وغريتشين لبيدرو أميريكو
*هيلانة طروادة
أيها الجمال.. أبذل نفسي-- حبي وعبادتي
إنها المثل الأعلى للجمال
صحيح أن فاوست كاد يجن ليظفر بها
ولكنه في النهاية يدرك مدى الزيف في كل ما تمنى
لوحة هيلانة بريشة غوستاف مورو تبدو فيها هيلين جامدة الوجه بلا تعابير
*الانسان الصناعي
فاجنر هو أحد أنبغ تلامذة فاوست
و في مخبره يتخيله غوته يخترعه
ورغم كل القدرات التي يتمتع بها
إلا أن الانسان الآلي يتوق لأن يكون انسانا طبيعيا
���
:::::::::::::
المسرحية حقا مؤلفة من أبرع ما خُطّ في الأدب في كل العصور
كل ذلك في حواديت أسطورية ظل غوته يبدع في وصفها
جو معبق بملوك الجن والعفاريت والأشباح
مذ قرأت بضع صفحات لغوته فهمت أنني علي تعلم الألمانية للوصول إليه كما ينبغي
ولذا تجربتي قاصرة قاصرة
تعرفت بها على شذرات
مجرد شذرات من كائن عظيم عاش على هذه الأرض ذات يوم
هذا السحر النابع من فلسفته
وهذه التصاوير البارعة التي حيرت عقول أجيال تتبعها أجيال
من هو فاوست؟
من هو ذلك الرجل الذي حير ودوخ مع أسطورته أو حقيقته أشهر المفكرين والأدباء والفنانين
أهو هذا..؟
أم هذا..؟
أم هذا..؟
يقولون أنه
الدكتور يوهان جورج فاوست ��لساحر والخيميائي والفلكي
والذي تعتمد أسطورته في الفولكلور الألماني أصلا
على قصة نبيل اسمه: بان تواردوسكي
يشاع عنه أنه باع روحه للشيطان مقابل منحه قدرات خارقة
لوحة الشيطان مع بان لأندريوللي
وبرغم ذلك فهناك شكوك تحوم حول الوجود التاريخي لفاوست في الواقع
(والمفترض في عصر النهضة في ألمانيا)
تناوله العديد من الكتاب حول العالم في مؤلفاتهم
وأشهرهم غوته بالطبع ومن قبله كتب كريستوفر مارلو مسرحيته الشهيرة
هناك أيضا أوسكار وايلد وميخائيل بولكاكوف وحتى فرناندو بيسوا
:::::::::::::
أفاوست مثال الإنسان الطامحة روحه دائما للأعلى..؟
أم مثال للإنسان الكامل بكل ما يحمله من إيمان و كفر
من خير وشر..؟
أم هو مجرد أسطورة لا علاقة لها بالواقع
ولا ببني البشر
أراد فاوست أن يكون مثاليا كامل العلم والقدرة
ومتمتع بكل ما يمكن لإنسان التمتع به
صار يتوق أخيرا لشهوات الدنيا التي حُرم منها دون أن يشعر
لكنه للأسف سجين جسده ومحدودية قدراته
برغم تعلمه كل ما أمكنه من علوم زمانه
وفي بداية المسرحية يظهر وكأنه كبر بغتة دون أن يشعر وسط انشغاله بعلومه وبحوثه
ويتبدى عليه الندم على عمره
الذي يبدو وكأنه ضاع دون أن ينال شيئا من المتعة المستحقة
يحاول فاوست الانتحار
فالحياة بعد أن تعرت من جمالها الذي كان يتوهمه صارت خواء
بلا معنى
لن يستطيع الوصول لما هو أفضل
لقد عرف كل ما يستطيع معرفته عن العلم الأرضي
وكاد يتجرع السم ..
ولكن النغمات السماوية للتراتيل التي دوت فجأة
أوقفته عن فعلته تلك
وهنا
يلتقط مفستوفيليس لحظة اليأس(الأشهر) هذه
ويظهر مقترحا عليه عقد صفقة العمر
سيمنحه الشيطان 24 عاما من الشباب والقوة (عاما لكل ساعة من ساعات اليوم كرمز)
يمنحه فيها مزيدا من المعرفة والقوى السحرية التي تجعله ينغمس في العالم حوله بملذاته ومتعه
وفي نهاية هذه السنوات على فاوست منحه روحه وجسده
هكذا ينص العقد الذي أبرمه مع مفستوفيليس في الأساطير القديمة
لوحة الشيطان مع فاوست ليوجين ديلاكوريس
تيمة بيع أو وهب النفس للشيطان أو الشرير
هي تيمة قديمة متجذرة في الأديان والأساطير
بفعلته كان فاوست يتحدى الإله
لتحل عليه اللعنة
راح يفسق ويغوي ويقتل ويؤذي
وقع في كل رذيلة أمكنه فعلها
هوى لأسفل سافلين
ولكن فطرة فاوست لازالت سليمة تأبى التردي والانحطاط
وردود أفعاله المختلفة في قصة الامبراطور الفاسد
يضمنها غوته قصته كاشفا هذا الصراع المحتدم داخله
ومع كل جرائمه ترى الإنسان لازال ينبض داخله
والنهاية التي اعتمدها غوته نرى فيها فاوست قد بلغ ما يقارب المائة عام
يتخلى فيها عن سحر مفستوفيلس وقواه التي غره بها بعد أن أصيب بعمى البصر كي تتقد بصيرته حقا ويرتقي من الحس الجمالي إلي الأخلاقي
نادما على كل الأذى والشر الذي أحاق به من أحاق
وحين يموت تتنازع روحه الملائكة من جهة
ومن الجهة الأخري مفستوفيلس وشياطينه
فمن ينتصر؟
وهل تنجو روح فاوست؟
اقرأ لتعرف..
:::::::::::::
هناك محطات مهمة وكثيرة في هذه المسرحية
* مارجريت(غريتشين)
هي الروح المؤمنة البريئة التي دمرها فاوست
فالمسكينة صدقته حين أغواها
وفي النهاية تسبب في قتل أمها وابنها وأخيها
فاوست وغريتشين لبيدرو أميريكو
*هيلانة طروادة
أيها الجمال.. أبذل نفسي-- حبي وعبادتي
إنها المثل الأعلى للجمال
صحيح أن فاوست كاد يجن ليظفر بها
ولكنه في النهاية يدرك مدى الزيف في كل ما تمنى
لوحة هيلانة بريشة غوستاف مورو تبدو فيها هيلين جامدة الوجه بلا تعابير
*الانسان الصناعي
فاجنر هو أحد أنبغ تلامذة فاوست
و في مخبره يتخيله غوته يخترعه
ورغم كل القدرات التي يتمتع بها
إلا أن الانسان الآلي يتوق لأن يكون انسانا طبيعيا
���
:::::::::::::
المسرحية حقا مؤلفة من أبرع ما خُطّ في الأدب في كل العصور
كل ذلك في حواديت أسطورية ظل غوته يبدع في وصفها
جو معبق بملوك الجن والعفاريت والأشباح
مذ قرأت بضع صفحات لغوته فهمت أنني علي تعلم الألمانية للوصول إليه كما ينبغي
ولذا تجربتي قاصرة قاصرة
تعرفت بها على شذرات
مجرد شذرات من كائن عظيم عاش على هذه الأرض ذات يوم
September 27, 2021
چگونه روح خود را به شیطان بفروشیم؟
آموزش گام به گام
گام نخست:
نومیدی محض
این مرحله به ��ودی خود ضروری نیست، و شیطان هر لحظه حاضر به معامله با شماست. یعنی از طرف شیطان همه چیز مهیاست، مشکل از طرف شماست. این شمایید که در حال عادی حاضر نیستید با شیطان معامله کنید و نیازمند نومیدی محض هستید تا وجدانتان را دور بیندازید. اما اگر حس می کنید از این جهت مشکلی ندارید، هم اکنون اقدام کنید.
گام دوم:
احضار شیطان
از آن جایی که شیطان علاقه ی زیادی به خرید روح شما دارد، این بخش نیاز به زحمت چندانی ندارد. شنیده ها حاکی از آن است که او به شکل سگ ولگرد سیاهرنگی وارد خانه ی شما می شود و بعد، در میان دود و آتش، تبدیل به شیطان خواهد گشت. البته بعضی گزارش ها نشان می دهد که این احضار نیاز به آشنایی مختصری با جادو دارد، یا حداقل بر زبان آوردن این جمله که: «حاضرم روحم را به شیطان بفروشم و در عوض فلان چیز را داشته باشم.»
گام سوم:
قرارداد
مهم ترین بخش کار همین جاست. باید با دقت تعیین کنید چه می خواهید بفروشید و چه می خواهید بخرید، با چه شرایطی. مثلاً وقتی شما می خواهید به هوس ها و لذت های بی شمار برسید، معنا ندارد که در قرارداد قید کنید: «هر گاه از فرط لذت خواستم لحظه ای تا ابد باقی بماند، همان لحظه جان مرا بگیر.»
همچنین تحقیق کنید محدوده ی قدرت شیطان چقدر است و آیا حقیقتاً می تواند خواسته های شما را برآورد؟ در این باب به تجربه ثابت شده که شیطانی که خود را «مفیستوفلس» می نامد، چندان قدرتی ندارد و چه بسا شما را مجبور کند خودتان سفر مشقت آمیزی به وادی ارواح کنید تا فلان آرزوی خود را برآورده کنید. از طرفی شیطانی که خود را «ولند» می نامد، دارای قدرت های نامحدودی است، ولی بیشتر قدرت هایش مبتنی بر شعبده و چشم بندی است، و واقعیت جوهری ندارد. در این میان، شیطان موسوم به «سباستین میکائیلیس» عموماً پیشنهاد شده است.
معمولاً شیطان به این شکل با شما قرارداد می بندد: «من در این جهان خادم تو خواهم بود، و تو در دوزخ به من خدمت خواهی کرد.»
در نهایت قرارداد را با قطره ای از خون خود امضا کنید.
گام چهارم:
لذت بردن از آرزوها
نیازی به توضیح این مرحله نیست، خودتان می دانید چه باید بکنید!
گام پنجم:
تقلب کردن
بعد از آن که به تمام امیال و هوس هایتان رسیدید، قرارداد را دور بزنید و به بهشت بروید. این کار نیازمند ظرافت زیادی است، اما از طرفی چون طرف الهی دارای قدرت زیادی است، همیشه موفقیت آمیز است و شیطان نمی تواند مانعی ایجاد کند یا به دادگاه صالحی شکایت کند، تنها دادگاه موجود دادگاه الهی است که قطعاً علیه شیطان حکم خواهد کرد.
مثلاً اگر شرط کرده اید: «هر لحظه ای که لذت بردم، همان لحظه جانم را بگیر»، جوری شرایط را ترتیب دهید که از عشق به همنوع لذت واقعی ببرید، و به این ترتیب وقتی مردید، فرشتگان مانع انتقال شما به دوزخ شوند و روح شما را با خود به بهشت ببرند.
پن: این ریویو واقعی نیست و گزارشی طنزآمیز از داستان فاوست است. بعضی سایتها این را کپی کردهاند و به عنوان متن واقعی منتشر کردهاند و هر از چندی کسی کامنت میگذارد و میپرسد چطور شیطان را احضار کنم. به عنوان نویسندهٔ متن، مجدداً تأکید میکنم که متن فقط یک شوخی با داستان فاوست است.
آموزش گام به گام
گام نخست:
نومیدی محض
این مرحله به ��ودی خود ضروری نیست، و شیطان هر لحظه حاضر به معامله با شماست. یعنی از طرف شیطان همه چیز مهیاست، مشکل از طرف شماست. این شمایید که در حال عادی حاضر نیستید با شیطان معامله کنید و نیازمند نومیدی محض هستید تا وجدانتان را دور بیندازید. اما اگر حس می کنید از این جهت مشکلی ندارید، هم اکنون اقدام کنید.
گام دوم:
احضار شیطان
از آن جایی که شیطان علاقه ی زیادی به خرید روح شما دارد، این بخش نیاز به زحمت چندانی ندارد. شنیده ها حاکی از آن است که او به شکل سگ ولگرد سیاهرنگی وارد خانه ی شما می شود و بعد، در میان دود و آتش، تبدیل به شیطان خواهد گشت. البته بعضی گزارش ها نشان می دهد که این احضار نیاز به آشنایی مختصری با جادو دارد، یا حداقل بر زبان آوردن این جمله که: «حاضرم روحم را به شیطان بفروشم و در عوض فلان چیز را داشته باشم.»
گام سوم:
قرارداد
مهم ترین بخش کار همین جاست. باید با دقت تعیین کنید چه می خواهید بفروشید و چه می خواهید بخرید، با چه شرایطی. مثلاً وقتی شما می خواهید به هوس ها و لذت های بی شمار برسید، معنا ندارد که در قرارداد قید کنید: «هر گاه از فرط لذت خواستم لحظه ای تا ابد باقی بماند، همان لحظه جان مرا بگیر.»
همچنین تحقیق کنید محدوده ی قدرت شیطان چقدر است و آیا حقیقتاً می تواند خواسته های شما را برآورد؟ در این باب به تجربه ثابت شده که شیطانی که خود را «مفیستوفلس» می نامد، چندان قدرتی ندارد و چه بسا شما را مجبور کند خودتان سفر مشقت آمیزی به وادی ارواح کنید تا فلان آرزوی خود را برآورده کنید. از طرفی شیطانی که خود را «ولند» می نامد، دارای قدرت های نامحدودی است، ولی بیشتر قدرت هایش مبتنی بر شعبده و چشم بندی است، و واقعیت جوهری ندارد. در این میان، شیطان موسوم به «سباستین میکائیلیس» عموماً پیشنهاد شده است.
معمولاً شیطان به این شکل با شما قرارداد می بندد: «من در این جهان خادم تو خواهم بود، و تو در دوزخ به من خدمت خواهی کرد.»
در نهایت قرارداد را با قطره ای از خون خود امضا کنید.
گام چهارم:
لذت بردن از آرزوها
نیازی به توضیح این مرحله نیست، خودتان می دانید چه باید بکنید!
گام پنجم:
تقلب کردن
بعد از آن که به تمام امیال و هوس هایتان رسیدید، قرارداد را دور بزنید و به بهشت بروید. این کار نیازمند ظرافت زیادی است، اما از طرفی چون طرف الهی دارای قدرت زیادی است، همیشه موفقیت آمیز است و شیطان نمی تواند مانعی ایجاد کند یا به دادگاه صالحی شکایت کند، تنها دادگاه موجود دادگاه الهی است که قطعاً علیه شیطان حکم خواهد کرد.
مثلاً اگر شرط کرده اید: «هر لحظه ای که لذت بردم، همان لحظه جانم را بگیر»، جوری شرایط را ترتیب دهید که از عشق به همنوع لذت واقعی ببرید، و به این ترتیب وقتی مردید، فرشتگان مانع انتقال شما به دوزخ شوند و روح شما را با خود به بهشت ببرند.
پن: این ریویو واقعی نیست و گزارشی طنزآمیز از داستان فاوست است. بعضی سایتها این را کپی کردهاند و به عنوان متن واقعی منتشر کردهاند و هر از چندی کسی کامنت میگذارد و میپرسد چطور شیطان را احضار کنم. به عنوان نویسندهٔ متن، مجدداً تأکید میکنم که متن فقط یک شوخی با داستان فاوست است.
April 2, 2020
"Si puedes alguna vez mentirme de tal modo
que llegue a estar contento de mí mismo,
si con placeres engañarme puedes,
¡que sea ese para mí el último día!
¡Tal es la apuesta que propongo!"
Cuando uno lee un clásico del calibre literario-filosófico que tiene el "Fausto", sabe de primera mano que tendrá que poner todos sus sentidos bien en alerta. Al igual que con Don Quijote, La Divina Commedia, El Decamerón, El Paraíso Perdido o los clásicos griegos y latinos, Ilíada, Odisea y Eneida, la concentración debe ser máxima.
Son tantos los elementos que componen esta monumental tragedia escrita por Goethe, su riqueza poética y abundantes diálogos, tan perfectos e intensos que apabulla, pero con belleza.
Johann Wolfgang von Goethe ideó la historia del Fausto a partir de una vieja leyenda que se remonta al año 1549 y la adaptó a su gusto para comenzar a escribirla cuando tenía poco más de veinticinco años, concluyéndola casi al final de su vida, próximo a su muerte a los 83 años.
Tan compenetrado estuvo con la gestación de la obra que las dos partes que componen el Fausto y las edades del personaje coinciden con los momentos en que las publicó. Fue un proceso arduo, que no dejó de escribir otras cosas (la obra completa de Goethe es harto abundante y se conforma de gruesos volúmenes, dado que el gran maestro alemán fue un escritor muy prolífico, como sucediera también con Balzac, Dostoievski, Dickens o Tolstoi, sólo por nombrar algunos).
Yendo al libro me surge esta reflexión: ¡Y pensar que todo lo que en el Fausto sucede es a raíz de una apuesta entre Mefistófeles y Dios! Ya en el "Prólogo en el cielo", al comienzo del libro están tirados los dados. En un picante contrapunto, Dios y Mefistófeles se ponen a prueba mutuamente y este último toma a Fausto, ese hombre que es maestro, científico, alquimista y muchas otras cosas más para demostrar quién gana.
Prontamente Mefistófeles se le presenta a Fausto convertido en un enorme perro negro y después de unas pocas páginas más Fausto sella con su propia sangre un pacto para lograr adquirir la sabiduría, la juventud la y belleza universal.
Todo le será permitido, pero claro, ciertos costos tendrán que pagarse. El placer y el dolor se entrecruzarán para que Fausto se someta a un torbellino de situaciones y escenas memorables, sea durante la primera parte en la famosa taberna de Auberbach, en su propio gabinete, en las calles, en la famosa "Noche de Walpurgis", épica leyenda en donde se congregan brujas, hechiceros y demonios en el monte de Blocksberg, del que Fausto es un privilegiado espectador y unas escenas después, se enamorará de una hermosa muchacha, mucho más joven que él, llamada Margareten o Gretchen y en muchos lugares más.
Seguramente, el Fausto debe haber influido sobre el escritor ruso Mijaíl Bulgákov, quien para su novela "El maestro y Margarita", toma el mismo nombre, solventado también en una trama que también involucra al Diablo, que en ese libro se llama Voland.
Mefistófeles le dará el gusto, pero siempre con la tranquilidad de saber que el alma de Fausto está en su poder. Todos estos acontecimientos se suceden hasta el final de la primera parte de la obra que consta de un solo acto dividido en varias escenas.
El desengaño de Fausto será grande, pero deberá aceptar las reglas del juego que Mefistófeles le propuso y advirtió: "No he sido yo quien te ha tendido el lazo, tú mismo has caído en la red. ¡Retenga al Diablo quien lo tenga!, que no lo cazará tan pronto por segunda vez."
Un detalle que posee esta obra, completamente dialogada es que nunca fue factible llevarla a escena dado que en ella se dan transformaciones instantáneas, cambios de lugares de los personajes, levitaciones, desapariciones, vuelos, metamorfosis de objetos y personajes y muchos efectos que son imposibles de representar en un teatro.
Tal vez, hubiera sido práctico llevarlo al cine (estimo que debe haber películas al respecto), pero para actores en escena, la representación es muy difícil de llevar a cabo. De hecho, en su época no pudo ser representado, por lo que Goethe acostumbraba a leer los distintos pasajes del libro, según la ocasión que se le presentara.
A mi entender, la gran estrella del libro es Mefistófeles, un personaje clave de muchos que he encontrado en los libros, capaz de torcer la voluntad no solo de Fausto, sino también de reyes, obispos, emperadores, soldados, generales, en fin, todo tipo de gente, desde las clases más bajas (una frase suya lo afirma: "El populacho nunca advierte la presencia del Demonio, aún cuando este lo tenga agarrado del pescuezo") hasta de los hombres más poderosos.
Mefistófeles todo lo puede (¡al fin y al cabo es el Diablo!) y su incursión le da brillo a toda escena que se presente para su deleite.
La segunda parte del Fausto, que se divide en cinco actos bien marcados, difiere con la primera en que tal vez es más consistente y tiene una estructura de cronología un poco más clara. Sí debo reconocer que se me hizo un tanto pesada la sección central en donde Goethe despliega una gran obra de teatro interna y casi que podría leerse en forma autónoma, una mezcla de tragedia griega que incluye todo tipo de personajes tomados de la mitología griega y romana, muchas referencias de la Biblia (Goethe era un ferviente estudioso del libro santo), así también como la inclusión de personajes de fábula.
Esta tragedia que tiene que ver con Helena de Troya, Mefistófeles y Fausto, puede tomarse (yo creo tomarlo así) como un gran sueño, delirio o ingreso de Fausto a otra dimensión con la intervención de Mefistófeles, pero sí es cierto que por momentos la lectura se hace lenta y un poco tediosa.
Creo que está dirigido para el público de su época y respeta los cánones establecidos que abarcan abiertamente el amplio espectro de la filosofía, la religión y las artes, puesto que esta fue la intención de Goethe al escribir la obra, pero hoy en día, componen lo que llamamos literatura clásica y antigua, esa que escribían Dante, Milton, Coleridge o Byron, que no dejará de ser eterna como parte fundacional de la literatura, pero que se alejan de la modernidad de nuestros días.
Por último, unas pocas palabras sobre Fausto mismo.
Me da la sensación de que es un hombre atormentado, que posee ciertas características que afectan a esos personajes bajo el influjo del doble (en este caso el doble psicológico): "Dos almas, ay, anidan en mi pecho, y cada una pugna por separarse de la otra."
Es, al igual que Mefistófeles, cuya frase " Soy una parte de aquella fuerza que siempre quiere el mal y que siempre practica el bien., define el motivo de su existencia eterna e inmortal, un hombre que sólo ambiciona el poder, el conocimiento total, el control de lo universal a partir de su cuestión personal y pondrá en marcha su plan a partir de la engañosa oferta de Mefistófeles.
Fausto es un ser inconforme, que más allá de haber llegado a una posición de poder absoluto, paga caro el precio de su pacto sobre el final del libro.
Para cerrar esta reseña sostengo que la tragedia del Fausto encierra la eterna pugna del ser humano entre el bien y el mal; entro lo que debe hacerse correctamente contra esas fuerzas, que por la debilidad inherente que posee el hombre puede ser doblegado, dominado, por el mal y por supuesto, también se arriesga a perder la batalla.
Insisto que la ambición de Fausto, esa necesidad imperiosa búsqueda de la verdad, la sabiduría y el poder no es fácil de sobrellevar ni para Fausto ni para nosotros, simples mortales, pero este dilema de elegir entre el bien y el mal, justamente depende de nosotros.
que llegue a estar contento de mí mismo,
si con placeres engañarme puedes,
¡que sea ese para mí el último día!
¡Tal es la apuesta que propongo!"
Cuando uno lee un clásico del calibre literario-filosófico que tiene el "Fausto", sabe de primera mano que tendrá que poner todos sus sentidos bien en alerta. Al igual que con Don Quijote, La Divina Commedia, El Decamerón, El Paraíso Perdido o los clásicos griegos y latinos, Ilíada, Odisea y Eneida, la concentración debe ser máxima.
Son tantos los elementos que componen esta monumental tragedia escrita por Goethe, su riqueza poética y abundantes diálogos, tan perfectos e intensos que apabulla, pero con belleza.
Johann Wolfgang von Goethe ideó la historia del Fausto a partir de una vieja leyenda que se remonta al año 1549 y la adaptó a su gusto para comenzar a escribirla cuando tenía poco más de veinticinco años, concluyéndola casi al final de su vida, próximo a su muerte a los 83 años.
Tan compenetrado estuvo con la gestación de la obra que las dos partes que componen el Fausto y las edades del personaje coinciden con los momentos en que las publicó. Fue un proceso arduo, que no dejó de escribir otras cosas (la obra completa de Goethe es harto abundante y se conforma de gruesos volúmenes, dado que el gran maestro alemán fue un escritor muy prolífico, como sucediera también con Balzac, Dostoievski, Dickens o Tolstoi, sólo por nombrar algunos).
Yendo al libro me surge esta reflexión: ¡Y pensar que todo lo que en el Fausto sucede es a raíz de una apuesta entre Mefistófeles y Dios! Ya en el "Prólogo en el cielo", al comienzo del libro están tirados los dados. En un picante contrapunto, Dios y Mefistófeles se ponen a prueba mutuamente y este último toma a Fausto, ese hombre que es maestro, científico, alquimista y muchas otras cosas más para demostrar quién gana.
Prontamente Mefistófeles se le presenta a Fausto convertido en un enorme perro negro y después de unas pocas páginas más Fausto sella con su propia sangre un pacto para lograr adquirir la sabiduría, la juventud la y belleza universal.
Todo le será permitido, pero claro, ciertos costos tendrán que pagarse. El placer y el dolor se entrecruzarán para que Fausto se someta a un torbellino de situaciones y escenas memorables, sea durante la primera parte en la famosa taberna de Auberbach, en su propio gabinete, en las calles, en la famosa "Noche de Walpurgis", épica leyenda en donde se congregan brujas, hechiceros y demonios en el monte de Blocksberg, del que Fausto es un privilegiado espectador y unas escenas después, se enamorará de una hermosa muchacha, mucho más joven que él, llamada Margareten o Gretchen y en muchos lugares más.
Seguramente, el Fausto debe haber influido sobre el escritor ruso Mijaíl Bulgákov, quien para su novela "El maestro y Margarita", toma el mismo nombre, solventado también en una trama que también involucra al Diablo, que en ese libro se llama Voland.
Mefistófeles le dará el gusto, pero siempre con la tranquilidad de saber que el alma de Fausto está en su poder. Todos estos acontecimientos se suceden hasta el final de la primera parte de la obra que consta de un solo acto dividido en varias escenas.
El desengaño de Fausto será grande, pero deberá aceptar las reglas del juego que Mefistófeles le propuso y advirtió: "No he sido yo quien te ha tendido el lazo, tú mismo has caído en la red. ¡Retenga al Diablo quien lo tenga!, que no lo cazará tan pronto por segunda vez."
Un detalle que posee esta obra, completamente dialogada es que nunca fue factible llevarla a escena dado que en ella se dan transformaciones instantáneas, cambios de lugares de los personajes, levitaciones, desapariciones, vuelos, metamorfosis de objetos y personajes y muchos efectos que son imposibles de representar en un teatro.
Tal vez, hubiera sido práctico llevarlo al cine (estimo que debe haber películas al respecto), pero para actores en escena, la representación es muy difícil de llevar a cabo. De hecho, en su época no pudo ser representado, por lo que Goethe acostumbraba a leer los distintos pasajes del libro, según la ocasión que se le presentara.
A mi entender, la gran estrella del libro es Mefistófeles, un personaje clave de muchos que he encontrado en los libros, capaz de torcer la voluntad no solo de Fausto, sino también de reyes, obispos, emperadores, soldados, generales, en fin, todo tipo de gente, desde las clases más bajas (una frase suya lo afirma: "El populacho nunca advierte la presencia del Demonio, aún cuando este lo tenga agarrado del pescuezo") hasta de los hombres más poderosos.
Mefistófeles todo lo puede (¡al fin y al cabo es el Diablo!) y su incursión le da brillo a toda escena que se presente para su deleite.
La segunda parte del Fausto, que se divide en cinco actos bien marcados, difiere con la primera en que tal vez es más consistente y tiene una estructura de cronología un poco más clara. Sí debo reconocer que se me hizo un tanto pesada la sección central en donde Goethe despliega una gran obra de teatro interna y casi que podría leerse en forma autónoma, una mezcla de tragedia griega que incluye todo tipo de personajes tomados de la mitología griega y romana, muchas referencias de la Biblia (Goethe era un ferviente estudioso del libro santo), así también como la inclusión de personajes de fábula.
Esta tragedia que tiene que ver con Helena de Troya, Mefistófeles y Fausto, puede tomarse (yo creo tomarlo así) como un gran sueño, delirio o ingreso de Fausto a otra dimensión con la intervención de Mefistófeles, pero sí es cierto que por momentos la lectura se hace lenta y un poco tediosa.
Creo que está dirigido para el público de su época y respeta los cánones establecidos que abarcan abiertamente el amplio espectro de la filosofía, la religión y las artes, puesto que esta fue la intención de Goethe al escribir la obra, pero hoy en día, componen lo que llamamos literatura clásica y antigua, esa que escribían Dante, Milton, Coleridge o Byron, que no dejará de ser eterna como parte fundacional de la literatura, pero que se alejan de la modernidad de nuestros días.
Por último, unas pocas palabras sobre Fausto mismo.
Me da la sensación de que es un hombre atormentado, que posee ciertas características que afectan a esos personajes bajo el influjo del doble (en este caso el doble psicológico): "Dos almas, ay, anidan en mi pecho, y cada una pugna por separarse de la otra."
Es, al igual que Mefistófeles, cuya frase " Soy una parte de aquella fuerza que siempre quiere el mal y que siempre practica el bien., define el motivo de su existencia eterna e inmortal, un hombre que sólo ambiciona el poder, el conocimiento total, el control de lo universal a partir de su cuestión personal y pondrá en marcha su plan a partir de la engañosa oferta de Mefistófeles.
Fausto es un ser inconforme, que más allá de haber llegado a una posición de poder absoluto, paga caro el precio de su pacto sobre el final del libro.
Para cerrar esta reseña sostengo que la tragedia del Fausto encierra la eterna pugna del ser humano entre el bien y el mal; entro lo que debe hacerse correctamente contra esas fuerzas, que por la debilidad inherente que posee el hombre puede ser doblegado, dominado, por el mal y por supuesto, también se arriesga a perder la batalla.
Insisto que la ambición de Fausto, esa necesidad imperiosa búsqueda de la verdad, la sabiduría y el poder no es fácil de sobrellevar ni para Fausto ni para nosotros, simples mortales, pero este dilema de elegir entre el bien y el mal, justamente depende de nosotros.
February 18, 2023
Doctor Faust is an accomplished man. We admire him, ask him for advice, and rush to his lessons. But now, Faust cannot take pleasure in the transmission or flatter himself with the admiration he provokes. He wants to go towards the whole, frequent the world of spirits, the worlds of heaven, to know "the axiom of the sage." The world of men is a limit that he cannot tolerate. So Goethe's Faust, alchemist, theologian, and scientist, decides to do spiritualism sessions and achieve higher revelation.
But now, he is afraid; he wants to end this world so narrow for these inspirations. This fact is without counting on a bet contracted between "one of the horsemen of Satan" himself and God. Mephistopheles (a highly complex name) will try to offer him all the temptations that humanity can offer.
How absolute a hero, Faust is also a romantic hero. The mirror scene is also a sacred beauty. Faust (the work) is a Gothic novel: a pact, fantastic figures (witches, fairies), and a significant outcome.
Besides, I liked all the references, especially those to A Midsummer Night's Dream.
There's no respect for the rule of three units for the room's construction. And good God, I like that too. The reader is carried, loses their senses, their landmarks (primarily temporal), and this brings magic and consolidates the fantastic universe.
But now, he is afraid; he wants to end this world so narrow for these inspirations. This fact is without counting on a bet contracted between "one of the horsemen of Satan" himself and God. Mephistopheles (a highly complex name) will try to offer him all the temptations that humanity can offer.
How absolute a hero, Faust is also a romantic hero. The mirror scene is also a sacred beauty. Faust (the work) is a Gothic novel: a pact, fantastic figures (witches, fairies), and a significant outcome.
Besides, I liked all the references, especially those to A Midsummer Night's Dream.
There's no respect for the rule of three units for the room's construction. And good God, I like that too. The reader is carried, loses their senses, their landmarks (primarily temporal), and this brings magic and consolidates the fantastic universe.
May 1, 2022
This is a re-read for me since I read excerpts of the first act back in school. I enjoyed reading this and enjoyed the Walter Kaufmann translation. The concept of the devil, witchcraft, selling one's sole, and the downward spiral that follows such an ordeal has always intrigued me.
Faust was an intelligent young scholar who sought to know as much as possible about general world knowledge like science and religion. One night after going for a walk he was approached by the devil, going by the name Mephistopheles. The Devil offered Faust a deal: to sign away his soul and be given all knowledge of the world.
Faust signs a contract with his own blood and the story takes off. Eventually Faust develops a lust for a young innocent and beautiful woman, Gretchen, and he goes to great lengths to seduce and have her.
I read the introduction and that was 56 pages of valuable information about the philosophical framework, characters, historical background, and analysis/explanations of various topics related to the book. Also there's five pages of a brief synopsis of each chapter/scene that I found helpful (sometimes it was confusing what exactly I was reading). This is the complete tragedy: Dedication, Prelude in the Theatre, Prologue in Heaven, and both parts of the Tragedy. This particular book had the German on the left side and simultaneous English on the right side. So that means of the 439 pages you're only reading 219 pages of the English.
I enjoyed re-reading this and I may read it again in a few years from now. I would recommend it to anyone interested in the origins of the concept. Thanks!
Faust was an intelligent young scholar who sought to know as much as possible about general world knowledge like science and religion. One night after going for a walk he was approached by the devil, going by the name Mephistopheles. The Devil offered Faust a deal: to sign away his soul and be given all knowledge of the world.
Faust signs a contract with his own blood and the story takes off. Eventually Faust develops a lust for a young innocent and beautiful woman, Gretchen, and he goes to great lengths to seduce and have her.
I read the introduction and that was 56 pages of valuable information about the philosophical framework, characters, historical background, and analysis/explanations of various topics related to the book. Also there's five pages of a brief synopsis of each chapter/scene that I found helpful (sometimes it was confusing what exactly I was reading). This is the complete tragedy: Dedication, Prelude in the Theatre, Prologue in Heaven, and both parts of the Tragedy. This particular book had the German on the left side and simultaneous English on the right side. So that means of the 439 pages you're only reading 219 pages of the English.
I enjoyed re-reading this and I may read it again in a few years from now. I would recommend it to anyone interested in the origins of the concept. Thanks!
February 8, 2024
Libro escrito en dos partes y escritas en tiempos diferentes. Debido a esto, la segunda parte no es tan buena como la primera. Incluso los textos son muchas veces cambiados por el mismo Goethe (Según leí por ahí).
Los monólogos de Fausto -sobre todo al principio- son geniales y la historia es buena. Hay una canción de un grupo chileno llamado "La Ley" que se llama "Fausto", y su frase principal es: Negociaría mi alma por tenerte cerca y darte mi eternidad. Me recordó totalmente este personaje.
Por otra parte, Mefistófeles, a pesar del tema filosófico del libro, no deja de ser un personaje divertido.
Una obra muy profunda y completa. Hace total sentido que tenga la importancia literaria y filosófica que tiene hoy en día.
Los monólogos de Fausto -sobre todo al principio- son geniales y la historia es buena. Hay una canción de un grupo chileno llamado "La Ley" que se llama "Fausto", y su frase principal es: Negociaría mi alma por tenerte cerca y darte mi eternidad. Me recordó totalmente este personaje.
Por otra parte, Mefistófeles, a pesar del tema filosófico del libro, no deja de ser un personaje divertido.
Una obra muy profunda y completa. Hace total sentido que tenga la importancia literaria y filosófica que tiene hoy en día.
August 10, 2018
یعنی یه بار نشد من کتابی رو واسه خودم تا آسمون نبرم بالا و بعدش مجبور نشم به زور از کف آسفالت جمعش کنم >_< . حقیقت اینه که من تصمیم داشتم کتاب فاوست رو چند سال پیش یعنی دقیقا سه سال پیش بخونم. اما اون موقع چون مدت ها بود که از کتاب خوندن فاصله گرفته بودم اصلا خودم رو در حد خوندن و درک همچین کتابی نمی دیدم. همین شد که تصمیم گرفتم بعد از خوندن کتاب های بیشتر و عمیقتر برگردم سراغ این کتاب.اما اصلا فکرشو نمی کردم که این کتاب انقدر منو ناامید کنه . خلاصه که بیایم قبل از خوندن کتاب ها ازشون واسه خودمون بت نسازیم که آخر و عاقبت کار اینجوری بشه
کتاب اول واقعا خوب بود و شروع فوق العاده ای داشت اما اگر بگم از کتاب دوم هیچ لذتی نبردم اصلا دروغ نگفتم. انقدر تو کتاب دوم صحنه عوض میشه و شخصیت های پرت و پلا به داستان اضافه میشه که خیلی از جاها خود شخصیت های اصلی یا گم می شدن یا اصلا حضور نداشتن. بعد مثلا مجبور میشدی 40 صفحه بخونی بدون اینکه بفهمی چی به چیه تا بالاخره یه اسم آشنایی اون وسط پیدا کنی و یه جورایی به داستان ربطش بدی و سر خودت شیره بمالی که الان دقیقا فهمیدم چی شد
:))
به نظرم یکی از بزرگترین ایرادهای کتاب، البته به جز پایان گیج کننده و کاملا غیرمنطقی داستان، این بود که "گوته" اصلا فکر نکرده بود که خواننده ی بخت بر گشته یه درصد هم ممکنه همه ی افسانه های یونانی رو نخونده باشه یا مثلا اسم تمام شخصیت های این همه افسانه رو حفظ نکرده باشه. واقعا لازم نبود این همه شخصیت بی ربط رو به زور تو یه کتاب 400 صفحه ای جا داد که آخرش هم معلوم نشه نقششون اون وسط چی بوده، در حالی که اگر خیلی هاشون اصلا حضور هم نمی داشتن هیچ آسیبی به داستان اصلی نمی زد
در آخر اینکه اگر خیلی وقت اضافی زیاد دارین برین سراغ این کتاب وگرنه که اصلا به کسی توصیه ش نمی کنم
کتاب اول واقعا خوب بود و شروع فوق العاده ای داشت اما اگر بگم از کتاب دوم هیچ لذتی نبردم اصلا دروغ نگفتم. انقدر تو کتاب دوم صحنه عوض میشه و شخصیت های پرت و پلا به داستان اضافه میشه که خیلی از جاها خود شخصیت های اصلی یا گم می شدن یا اصلا حضور نداشتن. بعد مثلا مجبور میشدی 40 صفحه بخونی بدون اینکه بفهمی چی به چیه تا بالاخره یه اسم آشنایی اون وسط پیدا کنی و یه جورایی به داستان ربطش بدی و سر خودت شیره بمالی که الان دقیقا فهمیدم چی شد
:))
به نظرم یکی از بزرگترین ایرادهای کتاب، البته به جز پایان گیج کننده و کاملا غیرمنطقی داستان، این بود که "گوته" اصلا فکر نکرده بود که خواننده ی بخت بر گشته یه درصد هم ممکنه همه ی افسانه های یونانی رو نخونده باشه یا مثلا اسم تمام شخصیت های این همه افسانه رو حفظ نکرده باشه. واقعا لازم نبود این همه شخصیت بی ربط رو به زور تو یه کتاب 400 صفحه ای جا داد که آخرش هم معلوم نشه نقششون اون وسط چی بوده، در حالی که اگر خیلی هاشون اصلا حضور هم نمی داشتن هیچ آسیبی به داستان اصلی نمی زد
در آخر اینکه اگر خیلی وقت اضافی زیاد دارین برین سراغ این کتاب وگرنه که اصلا به کسی توصیه ش نمی کنم
December 20, 2015
Here I am, a speck of flesh and bones in the vast ocean of time, rating and attempting to review this timeless masterpiece of classic literature. I guess artists are doomed to be eternally judged by those to whom their work is exposed, even centuries after their time. You think Goethe even imagined that after two and a half centuries a Greek nobody would "not-talk" about his Faust in a "non-place" called internet? I know I may be getting a bit weird here but hey, I just read Faust. What did you expect?
Anyway, I think it's one of the best literary works ever created. The way Goethe used alternating styles in his writing was genius. The scene on Walpurgis Night is one of the most trippy, psychedelic, out-there things I've ever read. But the most impressive is the concept itself. With the catharsis only foreshadowed but never played before your eyes, you feel in every rhyme that Faust is nothing but a puppet in the hands of (himself?) higher powers. Trapped by his own will to live, to fly high and his tendency to stay stuck on the ground, he becomes a vulnerable victim for our friend Mephistopheles. And a strange journey begins...
Ok, I surpassed myself here. Just one more thing. I'd like to say that reading Faust after midnight by the fireplace with the only source of light being the fire and the lights on the Christmas tree, is one hell of experience!
Cheers!
Anyway, I think it's one of the best literary works ever created. The way Goethe used alternating styles in his writing was genius. The scene on Walpurgis Night is one of the most trippy, psychedelic, out-there things I've ever read. But the most impressive is the concept itself. With the catharsis only foreshadowed but never played before your eyes, you feel in every rhyme that Faust is nothing but a puppet in the hands of (himself?) higher powers. Trapped by his own will to live, to fly high and his tendency to stay stuck on the ground, he becomes a vulnerable victim for our friend Mephistopheles. And a strange journey begins...
Ok, I surpassed myself here. Just one more thing. I'd like to say that reading Faust after midnight by the fireplace with the only source of light being the fire and the lights on the Christmas tree, is one hell of experience!
Cheers!
November 30, 2022
I'm glad I read this if only because my preconceptions of this work have been shattered. It's not loaded with philosophy, in fact there are hardly any abstruse passages. It's got a modern feel; according to Kaufmann's introduction, earlier (Victorian) translations are what made it seem not: I pictured Brecht puppets in many of the scenes. It's funny; humor runs almost throughout especially in the speech of Mephisto, who, of course, is more entertaining than Faust. The language can be colloquial and even a bit bawdy. The end of the first part is particularly lyrical and it certainly owes quite a bit to the madness of Shakespeare's Ophelia.
I don't know German, but I liked being able to glance over to the opposite page to see what the original looked like when a translated word or phrase caught my fancy. This edition, for the inclusion of the original text and the impressive translation (at least it was to me), probably deserves 5 stars.
I don't know German, but I liked being able to glance over to the opposite page to see what the original looked like when a translated word or phrase caught my fancy. This edition, for the inclusion of the original text and the impressive translation (at least it was to me), probably deserves 5 stars.
September 30, 2014
`My name is Ozymandias, King of Kings:In Faust, the name of the game is passion. Passion for learning, passion for love, passion for life in all its forms and facets. The deprivation of passion by the slow grind of facts and figures and hypocrisy, the boons of inheritance providing shortcuts without granting the necessary experience of true effort, and excess. When the world is at one's feet, what is there left for passion to strive for?
Look on my works, ye mighty, and despair!'
-Percy Bysshe Shelley, 'Ozymandias'
Wer immer strebend sich bemüht,
Den können wir erlösen.
("Who ever strives with all his power,
We are allowed to save.")
-Johann Wolfgang von Goethe, Faust
But until then, what will you do to achieve that world?
It's an almost impossible balance, especially when the rest of the world is thrown in at full tilt. The passion becomes split, and when one track is spent the next is sought, and the next, and the next, by any means to any measure. One may wish at the beginning to be good, but when the so-called custodians of morality sell it by the yard for a varying price, and all the esteem generated by the straight and narrow pales in comparison to the smallest glimpse of moonlit wraith, well. One must consider the odds when the devil comes a calling.
On the one hand, your wish at the immortal's command. On the other, all the ramifications of those wishes, bound as they are in a reality of finite glory, finite justice, finite truth. To go forth enraptured in the potential, and in the end consigning everything outside of that potential to the flames.
Now, who among you would proclaim yourselves worthy of judging just how far one can go?
---
Now, as this is Faust we're talking about, I know this first reading was nowhere near good enough to exempt me from future rereadings. Also, the German language is one that I am intent on mastering, and what better piece to work towards than one of, if not the, pillars of German literature? So, until we meet again, Mephisto, preferably on a span of stage that does full honors to your Walpurgisnacht. I'm very much looking forward to it.
February 21, 2021
Without doubt, this is a Titan's Work, but at the same time it is deficient, in that it is not entirely coherent: it was written in different periodes of Goethe's life, in different styles, from different perspectives; it's intersected with rather loose comments on the culture of his time. It has a mosaic-like structure with symbolic scenes and sometimes downright spectacles full of special effects.
Of course, there is the impressive and essentially tragic figure of Faust himself, the man who succumbs to his desire to know more, to be more, a symbol of the human passion to surpass himself. In that way Goethe has made Faust into the iconic symbol he has remained ever since.
I read most of it in German, accompanied by a Dutch translation. To me real gems were the following parts: the Walpurgisnacht (a cascade of images and scenes in variegated verse forms), the Homunculus story (sparkling and moving), the Philemon and Baucis story (charming as ever). And rather weak parts: the Gretchen story (Gretchen is a too insignificant figure), the Helena Story (she's literally without flesh and bone), Euphorion (too short), and the final (too heavenly).
Faust is a succinct read, but too precarious to my taste. Still, several verses have been imprinted in my mind for ever.
"Alles Vergängliche
Ist nur ein Gleichnis;
Das Unzulängliche,
Hier wird's Ereignis;
Das Unbeschreibliche,
Hier ist's getan;
Das Ewig-Weibliche
Zieht uns hinan."
Rating 3.5 stars
Of course, there is the impressive and essentially tragic figure of Faust himself, the man who succumbs to his desire to know more, to be more, a symbol of the human passion to surpass himself. In that way Goethe has made Faust into the iconic symbol he has remained ever since.
I read most of it in German, accompanied by a Dutch translation. To me real gems were the following parts: the Walpurgisnacht (a cascade of images and scenes in variegated verse forms), the Homunculus story (sparkling and moving), the Philemon and Baucis story (charming as ever). And rather weak parts: the Gretchen story (Gretchen is a too insignificant figure), the Helena Story (she's literally without flesh and bone), Euphorion (too short), and the final (too heavenly).
Faust is a succinct read, but too precarious to my taste. Still, several verses have been imprinted in my mind for ever.
"Alles Vergängliche
Ist nur ein Gleichnis;
Das Unzulängliche,
Hier wird's Ereignis;
Das Unbeschreibliche,
Hier ist's getan;
Das Ewig-Weibliche
Zieht uns hinan."
Rating 3.5 stars
July 29, 2021
This tragedy is an absolute classic and simply belongs to the repertoire of well-founded literary knowledge.
July 10, 2014
ادبیات باید در برابر این اثر سر تعظیم فرود بیاره .. هر دو بخش کتاب عالی و خیال انگیز و سرشار از تازگی و خارقالعاده بودنه .. فاوست اول به شکل تراژیکی با گناهکاری های مکرر فاوست و از هم پاشیدگی زندگی معشوقه فاوست به پایان میرسه .. در بخش دوم فاوست بخشیده میشه و درنهایت به جایی میرسه که دانش و شادی مطلق رو تجربه میکنه .. ولیکن مشمول رحمت خدا میشه و روحش از دسترس مفیستوفلس در امان میمونه و به رستگاری میرسه .. روایت گوته از فاوست بشدت تحسین برانگیز و فوقالعاده است .. روی هر سطر کتاب باید دقیق شد و هر واژه معنی عمیقی رو همراه داره .. فاوست گوته نمایشنامه ای بینظیر هست .. ترکیبی از همه سبک های ادبیات ..کاری که فقط یکی مثل گوته قادر به انجامش هست .. بهترین کتابی بود که تابحال خونده بودم ..
January 24, 2016
Δε ��ανταζόμουν ότι πρόκειται για ένα τόσο σπουδαίο έργο. Το κατατάσσω σε αξία δίπλα στα ομηρικά έπη, ίσως και στη Θεία Κωμωδία (που όμως δεν έχω διαβάσει ακόμα).
Είναι εντυπωσιακό και στα νοήματά του, αλλά και ποιητική του μορφή. Είμαι σίγουρος ότι η μετάφραση-απόδοση είναι εξαιρετική, γιατί τηρείται παντού η ομοιοκαταληξία, βέβαια θα είχε πολύ ενδιαφέρον να διαβάσω και το αυθεντικό κείμενο, φυσικά όταν βελτιώσω τα γερμανικά μου.
Σπουδαίος ο Γκαίτε για τη Γερμανία, αλλά και γενικά για την παγκόσμια λογοτεχνία.
Είναι εντυπωσιακό και στα νοήματά του, αλλά και ποιητική του μορφή. Είμαι σίγουρος ότι η μετάφραση-απόδοση είναι εξαιρετική, γιατί τηρείται παντού η ομοιοκαταληξία, βέβαια θα είχε πολύ ενδιαφέρον να διαβάσω και το αυθεντικό κείμενο, φυσικά όταν βελτιώσω τα γερμανικά μου.
Σπουδαίος ο Γκαίτε για τη Γερμανία, αλλά και γενικά για την παγκόσμια λογοτεχνία.
Want to read
December 21, 2022mannyrayner: Write a passage from a verse drama in German, parodying the initial monologue from Goethe's "Faust" and replacing the Faust character with Elon Musk.
ChatGPT: "In diesem Augenblick denke ich, was ich denke,
Und bin der Meister, der sein Schicksal lenkt.
Doch plötzlich fühle ich mich klein und schwach,
Verdammt zu leben in ewiger Qual.
Ich bin Elon Musk, der Gründer von Tesla,
Doch selbst mein Erfolg kann mich nicht erfüllen.
Ich suche nach dem Sinn des Lebens,
Nach Erkenntnis, Macht und unendlicher Gewinn.
Ich bin bereit, alles zu riskieren,
Um meine Träume zu verwirklichen.
Doch in meiner Sehnsucht nach dem Höchsten,
Bin ich bereit, auch mit dem Teufel zu paktieren."
mannyrayner: Now write another passage in a similar style, where Faust/Musk is tempted by Mephistopheles.
ChatGPT: "Ich bin verzweifelt, Mephistopheles,
In meinem Streben nach Erfüllung gefangen.
Doch du bietest mir einen Pakt an,
Eine Chance, meine Wünsche zu erlangen.
Ich bin Elon Musk, doch ich fühle mich leer,
Mein Ruhm und mein Reichtum sind nicht genug.
Doch du versprichst mir Macht und Erkenntnis,
Wenn ich nur bereit bin, einen Preis zu zahlen.
Ich bin versucht, Mephistopheles,
Doch ich fürchte, was auf dem Spiel steht.
Kann ich meine Seele verkaufen,
Um meine Träume zu verwirklichen?
Doch die Versuchung ist zu groß,
Ich will alles haben, was das Leben zu bieten hat.
Ich bin bereit, den Pakt einzugehen,
Mephistopheles, führe mich in mein Schicksal."
_____________________
Even I can tell that this is not a very good parody of Goethe. But kudos to ChatGPT for tentatively nibbling the hand that feeds it.
_____________________
ChatGPT now includes a feature which lets you go back to an earlier conversation and continue it. I used this to add a third section to the poem, this time describing the sad ending:
"Es ist vorbei, Mephistopheles,
Meine Zeit ist abgelaufen.
Ich bin bereit, meine Seele zu verlieren,
Um meine Träume zu verwirklichen.
Doch nun, in meinem letzten Augenblick,
Erkenne ich den Preis, den ich bezahle.
Ich bin in der Hölle, für immer gefangen,
Verdammt zu leiden in ewiger Qual.
Ich bin Elon Musk, doch mein Ruhm ist vergessen,
Mein Reichtum bedeutet nichts in diesem Ort der Pein.
Ich bereue, Mephistopheles,
Ich bereue, meine Seele verkauft zu haben.
Ich hätte niemals Twitter kaufen sollen,
Es hat mich in diese Hölle gebracht.
Meine Träume sind zerstört, mein Schicksal besiegelt,
Ich bin verdammt, für immer in der Finsternis zu bleiben."
I quite like "Ich hätte niemals Twitter kaufen sollen / Es hat mich in diese Hölle gebracht." Chat, keep on nibbling!
ChatGPT: "In diesem Augenblick denke ich, was ich denke,
Und bin der Meister, der sein Schicksal lenkt.
Doch plötzlich fühle ich mich klein und schwach,
Verdammt zu leben in ewiger Qual.
Ich bin Elon Musk, der Gründer von Tesla,
Doch selbst mein Erfolg kann mich nicht erfüllen.
Ich suche nach dem Sinn des Lebens,
Nach Erkenntnis, Macht und unendlicher Gewinn.
Ich bin bereit, alles zu riskieren,
Um meine Träume zu verwirklichen.
Doch in meiner Sehnsucht nach dem Höchsten,
Bin ich bereit, auch mit dem Teufel zu paktieren."
mannyrayner: Now write another passage in a similar style, where Faust/Musk is tempted by Mephistopheles.
ChatGPT: "Ich bin verzweifelt, Mephistopheles,
In meinem Streben nach Erfüllung gefangen.
Doch du bietest mir einen Pakt an,
Eine Chance, meine Wünsche zu erlangen.
Ich bin Elon Musk, doch ich fühle mich leer,
Mein Ruhm und mein Reichtum sind nicht genug.
Doch du versprichst mir Macht und Erkenntnis,
Wenn ich nur bereit bin, einen Preis zu zahlen.
Ich bin versucht, Mephistopheles,
Doch ich fürchte, was auf dem Spiel steht.
Kann ich meine Seele verkaufen,
Um meine Träume zu verwirklichen?
Doch die Versuchung ist zu groß,
Ich will alles haben, was das Leben zu bieten hat.
Ich bin bereit, den Pakt einzugehen,
Mephistopheles, führe mich in mein Schicksal."
_____________________
Even I can tell that this is not a very good parody of Goethe. But kudos to ChatGPT for tentatively nibbling the hand that feeds it.
_____________________
ChatGPT now includes a feature which lets you go back to an earlier conversation and continue it. I used this to add a third section to the poem, this time describing the sad ending:
"Es ist vorbei, Mephistopheles,
Meine Zeit ist abgelaufen.
Ich bin bereit, meine Seele zu verlieren,
Um meine Träume zu verwirklichen.
Doch nun, in meinem letzten Augenblick,
Erkenne ich den Preis, den ich bezahle.
Ich bin in der Hölle, für immer gefangen,
Verdammt zu leiden in ewiger Qual.
Ich bin Elon Musk, doch mein Ruhm ist vergessen,
Mein Reichtum bedeutet nichts in diesem Ort der Pein.
Ich bereue, Mephistopheles,
Ich bereue, meine Seele verkauft zu haben.
Ich hätte niemals Twitter kaufen sollen,
Es hat mich in diese Hölle gebracht.
Meine Träume sind zerstört, mein Schicksal besiegelt,
Ich bin verdammt, für immer in der Finsternis zu bleiben."
I quite like "Ich hätte niemals Twitter kaufen sollen / Es hat mich in diese Hölle gebracht." Chat, keep on nibbling!
October 18, 2016
ترجمة سخيفة وجمل ثقيلة ونقلات مربكة بين الفصول بل وبداخل الفصل الواحد
لم أجد فيها أي شيء مبهر ولا أي فكر يجعلها تحتل هذه المكانة العالمية في الأدب
الرجل الذي باع روحه للشيطان !!!
أين العبقرية منذ بدء الخليقة والبشر لم يكفوا عن بيع ارواحهم للشيطان من أجل شهوات الدنيا والسعادة الابدية
أين الفلسفة ؟
وما هى الفكرة التي انفردت بها المسرحية العالمية ؟
ألم تختصر قصة آدم وإبليس هذه المسرحية الحمقاء
وتوضح فلسلفة العلاقة بين الانسان وشهواته
وبين الشيطان والإنسان
وحتى لو سلمت بعبقرية الفكرة
اي متعة في قراءة شعر ألماني مترجم للعربية
الترجمة تقتل الشعر قتلا
ويفقد معناه وهدفه ووزنه ولحنه
وهو ما حدث لي أثناء القراءة
اقرأ وكأني أشرب من بحر ملحه أُجَاج
لا أنا ارتوى ولا البحر ينتهى
وربما لأنها مُهرت باسم أحد عمالقة الأدب الغربي يجب أن تنال كل هذا الإعجاب
إذ كيف يخرج من بين القرّاء العرب قارىء متواضع الفكر والثقافة
ليعلنها على الملأ أنا لم احب فاوست ولم تعجبني
فتنهال على رأسه كل آيات التوبيخ والتقريع تلعنه وتلعن اليوم الذى تعلم فيه القراءة
ليتجاسر ويعلنها ابن العرب
أنا لم أحب فاوست ..
لم أجد فيها أي شيء مبهر ولا أي فكر يجعلها تحتل هذه المكانة العالمية في الأدب
الرجل الذي باع روحه للشيطان !!!
أين العبقرية منذ بدء الخليقة والبشر لم يكفوا عن بيع ارواحهم للشيطان من أجل شهوات الدنيا والسعادة الابدية
أين الفلسفة ؟
وما هى الفكرة التي انفردت بها المسرحية العالمية ؟
ألم تختصر قصة آدم وإبليس هذه المسرحية الحمقاء
وتوضح فلسلفة العلاقة بين الانسان وشهواته
وبين الشيطان والإنسان
وحتى لو سلمت بعبقرية الفكرة
اي متعة في قراءة شعر ألماني مترجم للعربية
الترجمة تقتل الشعر قتلا
ويفقد معناه وهدفه ووزنه ولحنه
وهو ما حدث لي أثناء القراءة
اقرأ وكأني أشرب من بحر ملحه أُجَاج
لا أنا ارتوى ولا البحر ينتهى
وربما لأنها مُهرت باسم أحد عمالقة الأدب الغربي يجب أن تنال كل هذا الإعجاب
إذ كيف يخرج من بين القرّاء العرب قارىء متواضع الفكر والثقافة
ليعلنها على الملأ أنا لم احب فاوست ولم تعجبني
فتنهال على رأسه كل آيات التوبيخ والتقريع تلعنه وتلعن اليوم الذى تعلم فيه القراءة
ليتجاسر ويعلنها ابن العرب
أنا لم أحب فاوست ..
Read
January 19, 2022Edebiyat tarihi açısından son derece önemli bir kitap. Hatta "kilit kitap"lardan birisi olarak değerlendirilebilir. Kitabın muazzam bir hazırlık ve çalışma sürecinin eseri olduğu da göz önünde bulundurulmalı.
Bu kitaba Goethe tüm yaşamı boyunca çalışmıştır. Tüm dünya edebiyatını, felsefi metinlerini, sinemayı, müziği etkilemiş böylesine nadide bir eserin buradaki yorumcular tarafından "püff çok sıkıcı" şeklinde özetlenebilecek yorumlarına konu olması trajiktir.
Faust'u bireyin soyut dünyası dışında okumak, değerledirmek ve anlamaya çalışmak beyhudedir. Faust, bireyin içinde; somut dünya ile kuşatılmış lakin bütünüyle derin, hatta bazen karanlık ve her zaman soyut olan bir dünyaya hitap etmektedir.
Bu eserin durduk yere ortaya çıkmadığını, aynı zamanda bir birikimi yansıttığını da ifade etmek gerek. The Tragical History of Doctor Faustus bu eserden yaklaşık 184 yıl önce yazılmıştır. Zamanla efsaneye dönüşmüş bir karakteri; yani bir ortaçağ karakterini; Goethe'nin moderniteye adım atmış -haliyle de belki de ruhunu şeytana satmış- bir karaktere dönüştürmesi ironik midir?
Faust, insançocuğu ile birlikte büyümüştür.
Defalarca okunmalıdır belki de bu kitap.
Bu kitaba Goethe tüm yaşamı boyunca çalışmıştır. Tüm dünya edebiyatını, felsefi metinlerini, sinemayı, müziği etkilemiş böylesine nadide bir eserin buradaki yorumcular tarafından "püff çok sıkıcı" şeklinde özetlenebilecek yorumlarına konu olması trajiktir.
Faust'u bireyin soyut dünyası dışında okumak, değerledirmek ve anlamaya çalışmak beyhudedir. Faust, bireyin içinde; somut dünya ile kuşatılmış lakin bütünüyle derin, hatta bazen karanlık ve her zaman soyut olan bir dünyaya hitap etmektedir.
Bu eserin durduk yere ortaya çıkmadığını, aynı zamanda bir birikimi yansıttığını da ifade etmek gerek. The Tragical History of Doctor Faustus bu eserden yaklaşık 184 yıl önce yazılmıştır. Zamanla efsaneye dönüşmüş bir karakteri; yani bir ortaçağ karakterini; Goethe'nin moderniteye adım atmış -haliyle de belki de ruhunu şeytana satmış- bir karaktere dönüştürmesi ironik midir?
Faust, insançocuğu ile birlikte büyümüştür.
Defalarca okunmalıdır belki de bu kitap.
December 11, 2018
I get it, it's impressive. Any epic poem is an incredible feat of creativity and perseverance. But Lord have mercy, does anybody actually enjoy reading this?
Part I is a barely understandable tale of Faust, a former physician and current scholar, who suffers from discontent. So, he does what any one of us would do (if, of course, we were in his shoes) and sells his post-life soul to one of Satan's representatives. Eventually, Faust's actions end up causing the death of many. That much I could follow, sort of.
But Part II? Yeah right. You didn't understand that. Nobody does. Was Goethe on mind-altering substances when he wrote that? I mean, he threw it all in: empires, Helena of Troy, shape-shifters, magical sub-surface ocean scenes, love and marriage, intrigue and disguise, and much more. He put it all into a boiling pot of incomprehensible sludge and we were told to enjoy it because it is cultured to do so. Well, I dissent. Although the meaning and many of the ideas of this work are remarkable, the delivery is painful. One star for writing hundreds of pages, and another for rhyming all the while.
Part I is a barely understandable tale of Faust, a former physician and current scholar, who suffers from discontent. So, he does what any one of us would do (if, of course, we were in his shoes) and sells his post-life soul to one of Satan's representatives. Eventually, Faust's actions end up causing the death of many. That much I could follow, sort of.
But Part II? Yeah right. You didn't understand that. Nobody does. Was Goethe on mind-altering substances when he wrote that? I mean, he threw it all in: empires, Helena of Troy, shape-shifters, magical sub-surface ocean scenes, love and marriage, intrigue and disguise, and much more. He put it all into a boiling pot of incomprehensible sludge and we were told to enjoy it because it is cultured to do so. Well, I dissent. Although the meaning and many of the ideas of this work are remarkable, the delivery is painful. One star for writing hundreds of pages, and another for rhyming all the while.
July 13, 2019
Yep, it's actually epic fantasy. Don't let the stage actors or the music and the poetry fool you. There's demons, vast battlefields, an epic battle for one's soul with TWO WHOLE HOSTS fighting, and, of course, there's that thing about the toothpick and getting Helen of Troy pregnant.
The original is in German. There MIGHT be something in that. An interesting story. Or perhaps Goethe was one hell of a weird artist.
Actually, scratch that, he was. Like an opium dream.
Breakdown: I loved the poetry and most of the translation. It was pretty neat. What there was of the original story was slightly convoluted and drawn out. The battle was pretty cool, too.
It's Faust. A classic tale. But you know what?
I LIKE MARLOWE'S BETTER.
The original is in German. There MIGHT be something in that. An interesting story. Or perhaps Goethe was one hell of a weird artist.
Actually, scratch that, he was. Like an opium dream.
Breakdown: I loved the poetry and most of the translation. It was pretty neat. What there was of the original story was slightly convoluted and drawn out. The battle was pretty cool, too.
It's Faust. A classic tale. But you know what?
I LIKE MARLOWE'S BETTER.
June 10, 2021
1η δημοσίευση, BookPress: https://bit.ly/3cyXJYS
Ολοκληρώνοντας τον «Φάουστ» του Γκαίτε, αυτό που μπορώ να καταθέσω ως το μέγα διακύβευμα της ανάγνωσής του είναι – κι ας ακουστεί παράξενο- η δυνατότητα μετάφρασης. Ειδικότερα δε, της διερεύνησης του κατά πόσον αυτή μπορεί να αποδώσει το πρωτότυπο κείμενο. Και ως παρεπόμενο βήμα, θα ήταν αδύνατο να μην αναφερθώ στη σθεναρή αντίσταση ενός πολυδαίδαλου κειμένου στις πλάγιες ματιές και τη διαγώνια ανάγνωση ενός σύγχρονου κοινού εθισμένου σε άλλου είδους παραστάσεις. Ας ξεκινήσω όμως από το ίδιο το έργο, προτού περάσω στα υπόλοιπα.
Ο «Φάουστ» αποτελείται από 2 μέρη (συνολικά 12.111 στίχοι), με το 2ο -και πιο απαιτητικό- μέρος να χωρίζεται σε 5 πράξεις. Τα dramatis personae είναι πλέον γνωστά, μιας και το πέρασμα των αιώνων και οι αμέτρητες αναφορές τούς προσέδωσαν μυθικές διαστάσεις: Ο πανεπιστήμων Φάουστ, ο Μεφιστοφελής-Σατανάς, η αθώα Μαργαρίτα, μαθητές, βοηθοί, ποιητές και παρατρεχάμενοι, μυθικά πρόσωπα όπως η ωραία Ελένη και άλλοι ομηρικοί ήρωες, τέρατα, βιβλικές μορφές και, καθόλου απρόσμενα, ο Θεός με τους αγγέλους. Ο αναγνώστης παρακολουθεί από τις εναρκτήριες σκηνές το στοίχημα μεταξύ του Θεού και Μεφιστοφελή με έπαθλο την ψυχή του σεβάσμιου Δρ. Φάουστ. Εν συνεχεία, την κάθοδο του Μεφιστοφελή στη Γη, την επαφή του με τον Φάουστ και την κοινή πορεία τους στον χώρο και τον χρόνο, καθώς ο πρώτος υπόσχεται να ικανοποιήσει καθεμιά επιθυμία του δεύτερου, με τίμημα την αθάνατη ψυχή του - έως το τέλος, με τον υπερήλικα πλέον Φάουστ να αποδίδει τα οφειλόμενα.
Έργο τιτάνιο του Γερμανού ποιητή, ο οποίος διέπραξε, θαρρείς, το ίδιο έγκλημα με τον ήρωά του, προκειμένου να φέρει εις πέρας τον Φάουστ κατά τη διάρκεια της ζωής του: Επιστρέφοντας σε τακτά διαστήματα, προσθέτοντας στίχους, πράξεις, οικοδομώντας, εμπλουτίζοντας το ήδη υπάρχον. Περιφρονώντας τον χρόνο, τον ίδιο εκείνο χρόνο που μέρα τη μέρα τον έσπρωχνε προς το αναπόφευκτο. Κάθε του στίχος και μια άρνηση, κάθε πράξη μια κραυγή ελευθερίας του Ανθρώπου που κοιτάζει με πάθος και απόγνωση το τέλος του, και εξίσου παθιασμένα και ανέλπιδα δεν παραδίδει την πένα του (το μόνο του όπλο ενάντια στο κενό) παρά μόνο όταν έχει γράψει στο τέλος το οριστικό «Finis».
Οι μυημένοι στα περί έμμετρης ποίησης-δράματος, θα μπορούν να αναγνωρίσουν και προφανώς να απολαύσουν πληρέστερα τις συνεχείς εναλλαγές μέτρου, το ιδιοφυές και ανεπανάληπτο παιχνίδι του Γκαίτε με τους στίχους. Ο μέγας δραματουργός έχει εντρυφήσει στο αρχαίο ελληνικό θέατρο: στο τραγικό (Ευριπίδης), το κωμικό (Αριστοφάνης) και το σατιρικό δράμα. Εν συνεχεία βεβαίως διαπερνά δημιουργικά το σαιξπηρικό corpus, κορφολογώντας κι από τον μεγάλο Άγγλο δραματουργό εικόνες, ονόματα, καταστάσεις, ιδέες, ρίχνοντάς τες στο μεγάλο τσουκάλι του ποιητικού του οράματος, ενώ δεν λείπουν συνεχείς αναφορές στα βιβλικά κείμενα και σε μουσικά είδη όπως η όπερα.
Η μαγεία της τέχνης του Γκαίτε συμπυκνώνεται ακριβώς σ’ αυτό το περίτεχνο αμάλγαμα, καθώς τα επιμέρους ουδόλως ξεχωρίζουν, ενώ ταυτόχρ��να άπαντα τα εναντιόμορφα αλληλο-περιχωρούνται αρμονικά. Ο αναγνώστης θα απολαύσει το πώς ο ποιητής μεταπηδά απρόσκοπτα από το κωμικό στο δραματικό, από το μεσαιωνικό στο νεωτερικό και πίσω στο αρχαϊκό, με ταυτόχρονη χρήση υφολογικών μέσων που συνάδουν με την καθεμιά εποχή. Το μέτρο παρακολουθεί τη θεματική, ορίζεται από εκείνην και με τη σειρά του την περικλείει δημιουργικά. Άξιο θαυμασμού παραμένει το πώς ο Γκαίτε, ως άλλος Ήφαιστος, τοποθετεί στο αμόνι του θεωρητικά ετερόκλιτα είδη και τα σφυρηλατεί έως ότου αποκτήσουν την όψη εκείνη που ταιριάζει σ��ο όραμά του. Μορφολογικά στοιχεία, μετρικές ακροβασίες, εναλλαγές ύφους, συγκλίνουν, χωρίς να απεκδύονται ουδόλως τη μοναδικότητά τους.
Επιπρόσθετα, οι βασικές θεματικές, όπως το προσωπικό (κωμικό-σατιρικό) και το οικουμενικό στοιχείο (τραγικό), η αναζήτηση του κάλλους, του πλούτου, του έρωτα, το θρησκευτικό συναίσθημα και η άρνησή του μέσω της παρουσίας του Μεφιστοφελή, ο πειρασμός, η τιμωρία και στο τέλος η λύτρωση, αποδίδονται μεγαλειωδώς, με την απαράμιλλη χρήση των κατάλληλων για την περίσταση εκφραστικών μέσων.
Είναι αντικειμενικά αδύνατον να εκθέσω στο πλαίσιο μιας μικρής παρουσίασης όλα εκείνα τα σημεία στα οποία το πνεύμα του αναγνώστη στέκεται ενεό, επαναλαμβάνοντας στίχους και στροφές, προσαρμόζοντας τους εγκεφαλικούς του κάλυκες στο μέτρο και τον ρυθμό. Και στη συνέχεια απολαμβάνοντας την επίγευση που προσφέρει η σταδιακή αφομοίωση όσων διάβασε και κατανόησε, έστω αποσπασματικά, ορεγόμενος τη συνέχεια. Και ας είναι εκ των πραγμάτων αδύνατον όλα τα μέρη, οι πράξεις να παρουσιάζουν το ίδιο ενδιαφέρον, καθότι ο χρόνος μπορεί να μην έριξε τη σκιά του στο ίδιο το έργο, πλην όμως ο σύγχρονος αναγνώστης βιώνει το παρόν και θεάται το παρελθόν μέσω της πεπερασμένης οπτικής και αισθητικής του.
Ένα από τα ενδιαφέροντα σημεία, ιδίως για τον Έλληνα αναγνώστη, αποτελεί η πρόδηλη παρουσία του κεντροευρωπαϊκού μυστικιστικού στοιχείου, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη «Νύχτα της Βαλπούργης» στο 1ο μέρος (τη λεγόμενη και «Βόρεια»), όπως αποδίδεται με την παρουσία παραφυσικών φαινομένων, πλασμάτων της νύχτας (Μάγισσες, Μάγοι, μαύρη μαγεία και κάθε λογής τέρατα). Το μεσαιωνικό-αναγεννησιακό στοιχείο διατρανώνει την παρουσία του, καθώς σύμφωνα με τα λεγόμενα του ίδιου του Γκαίτε πρόκειται για τη «Μοναρχική» νύχτα, η οποία μετουσιώνεται σε στίχους, αναδεικνύοντας τη ζείδωρη κληρονομιά του Δάντη και του Σαίξπηρ. Στον αντίποδα, αν και αντιστικτικά, στο 2ο μέρος και 2η Πράξη, η «Κλασική νύχτα της Βαλπούργης», (κατά τα λεγόμενά του η «Ρεπουμπλικανική») φέρνει στο προσκήνιο την κλασική αρχαιότητα, το Αρχαίο Δράμα και την Αττική Κωμωδία, έμπλεα μεσογειακού φωτός. Οι πρωταγωνιστές κινούνται αδιάλειπτα, ο χρόνος και ο χώρος τούς παρακολουθεί στην πορεία τους, καθώς ο Γκαίτε συνομιλεί στιχουργικά με το παρόν και το παρελθόν, έχοντας στραμμένο το βλέμμα στο μέλλον.
Ο Μεφιστοφελής προσφέρει, ο Φάουστ δέχεται. Ο ένας έχει εκπέσει της χάριτος, ο άλλος είναι δυνάμει σωσμένος (η θεϊκή φύση του ανθρώπου), κι όμως ταυτόχρονα αλυσοδεμένος στο άρμα των παθών του που αποτελούν άρνηση της σωτηρίας αυτής. Ο Μεφιστοφελής δεν μπορεί να κερδίσει πίσω αυτό που έχασε με την πτώση. Μπορεί όμως να αποδείξει τη δύναμή του οδηγώντας το δημιούργημα του μεγάλου του Αντιπάλου κοντά του. Το στοίχημα μεταξύ Θεού και Σατανά φαίνεται εξαρχής χαμένο για τον άνθρωπο Φάουστ, καθώς δεν υπάρχει κανένα όριο σε εκείνα που ονειρεύεται και ποθεί. Η ανεξέλεγκτη φαντασία είναι αφ’ εαυτήν στασιαστική, ένα πυρακτωμένο αγχέμαχο όπλο που κόβει τον ομφάλιο λώρο μεταξύ Θεού και ανθρώπου. Ο Μέγας Αρνητής το γνωρίζει αυτό και διόλου τυχαία ρίχνει συνεχώς καύσιμο στην πυρά των επιθυμιών του Φάουστ. Κι εκείνος φλέγεται απολαμβάνοντας την πτώση του. Από την ταπεινή χωριατοπούλα Μαργαρίτα που πέφτει θύμα της γοητείας του, έως τη μυθική Ελένη του Ομήρου, η απόσταση δεν είναι τόσο μεγάλη. Ο κατακτητής περιφέρεται εν μέσω εποχών και ανθρώπων, αφήνοντας πίσω του συντρίμμια ανθρώπινα και μη. Ο φόνος, το ψεύδος, η κολακεία, κάθε είδους αμάρτημα συνοδεύει τον πρωταγωνιστή, ο οποίος δεν ορρωδεί προ ουδενός. Και υπέρτερο όλων η εξουσία, η οποία εδραιώνεται μέσω του πολέμου, μια ηδονή που ο Φάουστ θα τη γευτεί δίχως έλεος. Έσχατος στόχος, η απόλυτη απόλαυση, η απόλυτη ικανοποίηση, η οποία όταν επέλθει -σύμφωνα πάντα με τους όρους της συμφωνίας - θα σημάνει και το τέλος του ήρωα, οπότε θα παραδώσει την αθάνατη ψυχή του στον Μεφιστοφελή.
Είναι όμως η μοναξιά εκείνη που θα κερδίσει τον ήρωα, που θα τον απομονώσει από τους πάντες, οδηγώντας τον στην πιο ανθρώπινη εκδοχή του. Όταν όλα θα έχουν χαθεί από το προσκήνιο ως οράματα (καθόλου τυχαία η χρήση από τον Μεφιστοφελή κάθε είδους καθρεφτών, συσκευών φασματικών, ονειρικών) εκείνο που μένει είναι η ενάργεια μιας διαφορετικής ευτυχίας, μιας άλλης ηδονής – όχι εκείνης της πρώιμης, της σαρκικής που με τόσο κόπο επιχείρησε να επιβάλλει στον Φάουστ ο Μεφιστοφελής και τόσο αχόρταγα εκείνος αναζήτησε ακόμα και στην κλασική αρχαιότητα με τη μορφή της ωραίας Ελένης. Η νεότητα παραδίδει τα σκήπτρα της στο γήρας, με τον ώριμο πλέον Φάουστ να επιζητά την ασφαλή από τα βέλη του χρόνου ηδονή που προέρχεται από τα έργα του ανθρώπου: «Λεύτερος με λεύτερο λαό να περπατάω.»
Η επίγευση των ηδονών που λάθρα και με δόλιο τρόπο αποκτήθηκαν είναι χθόνια, μάταιη και πρόσκαιρη. Ως γνήσιο τέκνο της εποχής του, ο Γκαίτε με όχημά του τον Φάουστ θα ονειρευτεί τη λαμπρή άνοδο και κυριαρχία μιας προελαύνουσας επαναστατικής αστικής τάξης που τα έργα της θα μεταμορφώσουν τον κόσμο, μέσω της άοκνης σπουδής και εργασίας της, παραμένοντα στους αιώνες. Κι εκείνη ακριβώς τη στιγμής της υπέρτατης ευτυχίας, ο Φάουστ, υπερήλικας πλέον, θα απολαύσει την επίγνωση που όμως θα τον οδηγήσει στον τάφο. Οι δείκτες του ρολογιού θα σταματήσουν. Το στοίχημα έχει τυπικά χαθεί, πλην όμως ουσιαστικά κερδηθεί.
Φευ, ο Μεφιστοφελής δεν θα απολαύσει τη νίκη του. Η νίκη του πύρρειος, καθότι προσωρινή. Θα ειρωνευτεί πολύ σωστά άπαντα τα ανθρώπινα έργα, ως κτίσματα επί της άμμου, και εκείνο το «Τετέλεσται. Τι λέξη ηλιθία!» που θα απαγγείλει, συνεχίζει να μας σαρκάζει με τη νιχιλιστική του ακρίβεια. Το αιώνιο κενό που καθιστά ό,τι προηγήθηκε ασήμαντο κι ό,τι έπεται αμφίβολης αξίας, ρίχνει βαριά τη σκιά του στα πεπραγμένα. Εντούτοις, ο Γκαίτε παραμένει παιδί των καιρών του και δεν αφήνει τον ζόφο να κατακλύσει το έργο του. Εξάλλου κάτι τέτοιο θα ήταν παράταιρο και αντίθετο με το πνεύμα του δημιουργού του. Η θεϊκή παρέμβαση θα στερήσει το τρόπαιο από τον Μεφιστοφελή και οι στρατιές των αγγέλων θα μεταφέρουν την αθάνατη ψυχή του Φάουστ εκεί που εξαρχής ήταν προδιαγεγραμμένο. Ο Μεφιστοφελής θα διαμαρτυρηθεί για το στημένο αποτέλεσμα, αλλά δίχως αποτέλεσμα. Το Καλό θα επικρατήσει. Vae victis.
Περί κατανόησης
Είναι μήπως ο «Φάουστ» ένα ακόμα έργο μη προσβάσιμο στον αναγνώστη, αδύνατον να διαβαστεί; Σίγουρα το έμμετρο κείμενο δεν δικαιολογεί επιπόλαιες προσεγγίσεις, εκπαραθυρώνοντας τους… ταχυφάγους αναγνώστες. Για να το θέσω ποιητικά, τα κλαδιά του δέντρου αυτού δεν προσφέρονται για αποδημητικά πουλιά που αναζητούν βραχεία παραμονή. Ο Πέτρος Μάρκαρης που έχει αναλάβει τη μετάφραση, στο απαραίτητο εισαγωγικό σημείωμα, προσφέρει ορισμένα κλειδιά κατανόησης, ιδίως όσον αφορά τις αρχικές πηγές, τις οποίες ο Γκαίτε συνέλεξε, επέλεξε και χρησιμοποίησε κατά τη διάρκεια της συγγραφής ενός έργου που διήρκησε σχεδόν 6 δεκαετίες!
Ο φέρελπις αναγνώστης οφείλει να λάβει σοβαρά υπόψη του την εγνωσμένη νοηματική πυκνότητα, την πανταχού παρούσα διακειμενικότητα, την εμβρίθεια και τον άφατο γλωσσικό πλούτο ενός κειμένου που οι ρίζες του βυθίζονται στο ζείδωρο έδαφος της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, ο κορμός του αποτελείται από πολλαπλά στρώματα της λατινικής και μεσαιωνικής, καταλήγοντας στα κλαδιά της συγκαιρινής του συγγραφέα πνευματικής παραγωγής (έστω επικριτικά). Και να προσθέσει σ’ ��υτά, τα άνθη και τους καρπούς από τις εικαστικές τέχνες, ιδίως εκείνη της ζωγραφικής, όπως και της μουσικής.
Ο αναγνώστης που θα προχωρήσει θαρραλέα πλην ανεπίγνωστα προς το δέντρο αυτό με το τσεκούρι της βεβαιότητας ανά χείρας, είναι πιθανό να απογοητευτεί. Εξαρχής το δέντρο θα αντισταθεί στις προσπάθειες υλοτόμησής του, ακόμα και όταν επιχειρήσει να κινηθεί πονηρά, ξεκινώντας από τα κλαδιά - το αποτέλεσμα θα τον αποσυντονίσει. Οι ρίζες, ο κορμός και τα κλαδιά αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο, με τους χυμούς της ποιητικής πνοής να το διατρέχουν από άκρο σε άκρο. Τίποτα δεν είναι περιττό, όλα είναι απαραίτητα.
Παρουσιάζει δε ο Φάουστ το εξής παράδοξο: Κάποιες πράξεις πέρασαν από μπροστά μου ως αραχνοΰφαντο πέπλο, ακραγγίζοντας τη διάνοιά μου, δίχως να προσφέρουν κάτι περισσότερο από το χαμόγελο μιας ευδίας ημέρας. Την ίδια στιγμή υπήρξαν στροφές ή μεμονωμένοι στίχοι που ένιωσα να με συνταράζουν, να μετακινούν τις τεκτονικές πλάκες εντός μου, αναγκάζοντάς με να επιστρέψω εκ νέου, διαλέγοντας ξεχωριστά κάθε λέξη, κρατώντας τες για ώρα στον ουρανίσκο ως είδος σπάνιου κρασιού. Δεν τρέφω αυταπάτες περί κατανόησης του έργου εν συνόλω, καθότι απαιτείται αντίστοιχη του κειμένου παιδεία μα και επανάγνωση. Βγήκα όμως πνευματικά κερδισμένος από τη διαδικασία της πρώτης αυτής ανάγνωσης: κοντοστάθηκα, ως ταπεινός παρατηρητής, δίπλα στο σημείο που πανέμορφα ουράνια πλάσματα κατεβαίνουν από το ολύμπιο ύψος τους να ξεδιψάσουν. Θαύμασα το κάλλος τους, και όταν ξεδίψασαν και επέστρεψαν στην κατοικία τους, πήρα κι εγώ το δρόμο της επιστροφής στην πραγματικότητα, πάντα ο ίδιος, αλλά ταυτόχρονα κάπως διαφορετικός.
Περί σημειώσεων, μετάφρασης κι απόδοσης
Ο Στάινερ συνήθιζε να ψέγει, εμμέσως πλην σαφώς, το σύγχρονο κοινό το οποίο όποτε επιχειρεί να προσεγγίσει κείμενα του είδους αυτού, βασίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στα «ξυλοπόδαρα των σημειώσεων». Μετά λύπης του παρατηρούσε ότι οι πλείστες όσες αναφορές στα ελληνικά, λατινικά ή βιβλικά κείμενα, με τις οποίες το σύγχρονο της εποχής του συγγραφέα κοινό θεωρείτο εξοικειωμένο, δυστυχώς παρέμεναν κεκλεισμένες θύρες στον σύγχρονο αναγνώστη. Δεν πρόκειται εδώ να σταθώ στις αιτίες, αν και θα εκλάβω ως δεδομένο το αποτέλεσμα.
Η αναγνωστική συνέχεια αναγκαστικά θα διαταράσσεται τακτικά από την πληθώρα σημειώσεων που ευτυχώς έχει προσθέσει ο Μάρκαρης στο τέλος, και οι οποίες αποδεικνύονται σωτήριες για όλους εμάς. Είναι προφανές, βέβαια, ότι όσο πιο καταρτισμένος ο αναγνώστης τόσο λιγότερο θα τις χρειαστεί. Επιπλέον, θα μπορέσει να απολαύσει ακόμα περισσότερες από τις πλείστες αναφορές του συγγραφέα σε ιστορικά πρόσωπα και γεγονότα. Ο Φάουστ, κατ’ αυτή την έννοια, είναι ένα απόλυτα δημοκρατικό βιβλίο, καθώς προσφέρει ισόποσα και ισότιμα σε εκείνον που προσέρχεται με πλήρη μορφωτική εξάρτηση στον αγώνα με αυτό το πολυπρισματικό κείμενο.
Οφείλω όμως να επιστρέψω στο φλέγον ζήτημα της μετάφρασης και της απόδοσης. Είναι, ως γνωστόν, μεγάλο το ποσοστό εκείνων που υποστηρίζουν το αμετάφραστο της ποίησης (ειδικά αυτής), με βάσιμα επιχειρήματα. Ο ίδιος ο Μάρκαρης στην Εισαγωγή του στέκεται ιδιαίτερα στο ζήτημα αυτό, επεξηγώντας λεπτομερώς τους προβληματισμούς του τόσο σε επιμέρους σημεία του έργου που χρήζουν προσοχής και αποτελούν πιθανές εστίες διαφοροποίησης όσο και γενικότερα. Ποια γλώσσα είναι κατάλληλη και γιατί; Τη στιγμή που ο ίδιος ο δημιουργός εναλλάσσει το ιδίωμά του, πώς είναι δυνατόν ο μεταφραστής να παραμείνει προσκολλημένος σε ένα και μοναδικό (αυτό της τρέχουσας Δημοτικής); Εξαιρετικής σημασίας είναι και ετούτο που αναφέρει: ότι δηλαδή δεν είναι τυχαίο πως το πρωτότυπο κείμενο παραμένει φρέσκο, σε αντίθεση με τις μεταφράσεις που γηράσκουν τάχιστα.
Εκείνο όμως που συχνά λειτούργησε ανασχετικά όσον αφορά την απρόσκοπτη ανάγνωση του έργου είναι η μετάφραση/ απόδοση της ομοιοκαταληξίας, η οποία προφανώς εκπορεύεται από το πρωτότυπο. Όπως μπορώ να το κατανοήσω, προκειμένου να μεταφερθεί στη γλώσσα μας, ο ικανός μεταφραστής θα χρειαστεί να παίξει με τις λέξεις, μετατρέποντάς τες σε κύβους που θα πρέπει να πέσουν στη σωστή θέση ώστε να επιτευχθεί το ευκταίο αποτέλεσμα. Ως εκ τούτου, το εγχείρημα ενέχει σημαντικό βαθμό αυθαιρεσίας (ελευθερίας θα έλεγε άλλος), η οποία μπορεί να συντηρεί μεν το πνεύμα (από νοηματικής πλευράς) του αρχικού κειμένου, ενώ ταυτόχρονα το αρνείται προκειμένου να το εντάξει στη φόρμα της ομοιοκαταληξίας. Επαφίετα�� πλήρως στην ποιητική/ λεξιπλαστική ικανότητα του μεταφραστή να αποσυναρμολογήσει το πρωτότυπο στη γλώσσα του και στη συνέχεια να συναρμολογήσει τα κομμάτια στη δική του μεταφρασμένη. Είναι αδύνατον να κρίνω κατά πόσον επιτυχές είναι το αποτέλεσμα, μιας και αυτό θα απαιτούσε να γνωρίζω άπταιστα γερμανικά και να συγκρίνω τα δύο κείμενα.
Εκείνο πάντως που μπορώ να συνεισφέρω είναι ότι συγκρίνοντας κάποιες σελίδες της ανά χείρας μετάφρασης με κάποια παλιότερη αλλά εξίσου αξιόλογη, παρατήρησα αυτού του είδους τις αλλαγές που προανέφερα: οι πανάξιοι μεταφραστές προκειμένου να επιτύχουν την επιθυμητή ομοιοκαταληξία, χρησιμοποίησαν όλες τις πιθανές εναλλαγές λέξεων, ενώ κάποιες ελάχιστες φορές διέκρινα ακόμα και διαφοροποίηση στο νόημα μεταξύ τους (όσον αφορά το πρωτότυπο δεν γνωρίζω). Αν και πρόκειται για μια αέναη συζήτηση, καταθέτω απλά ένα ερώτημα, ολοκληρώνοντας εδώ αυτό το θέμα: σε ποιο βαθμό το τελικό κείμενο που διάβασα είναι -πολύ χοντρικά κι ας μου επιτραπεί η αυθαιρεσία- οι ιδέες του Γκαίτε σε ποίηση Μάρκαρη (ή όποιου άλλου μεταφραστή); Δυστυχώς, επ’ αυτού μπορεί να αποφανθεί, μετά λόγου γνώσεως, ο αναγνώστης που θα απολαύσει το πρωτότυπο. Από πλευράς μου, είμαι ευγνώμων στον αξιέπαινο μεταφραστή που μου προσέφερε τη δυνατότητα να προσεγγίσω ένα κείμενο που ειδάλλως θα παρέμενε για πάντα απρόσιτο και επτασφράγιστο ως μυστικό.
https://bit.ly/3wf443w
Ολοκληρώνοντας τον «Φάουστ» του Γκαίτε, αυτό που μπορώ να καταθέσω ως το μέγα διακύβευμα της ανάγνωσής του είναι – κι ας ακουστεί παράξενο- η δυνατότητα μετάφρασης. Ειδικότερα δε, της διερεύνησης του κατά πόσον αυτή μπορεί να αποδώσει το πρωτότυπο κείμενο. Και ως παρεπόμενο βήμα, θα ήταν αδύνατο να μην αναφερθώ στη σθεναρή αντίσταση ενός πολυδαίδαλου κειμένου στις πλάγιες ματιές και τη διαγώνια ανάγνωση ενός σύγχρονου κοινού εθισμένου σε άλλου είδους παραστάσεις. Ας ξεκινήσω όμως από το ίδιο το έργο, προτού περάσω στα υπόλοιπα.
Ο «Φάουστ» αποτελείται από 2 μέρη (συνολικά 12.111 στίχοι), με το 2ο -και πιο απαιτητικό- μέρος να χωρίζεται σε 5 πράξεις. Τα dramatis personae είναι πλέον γνωστά, μιας και το πέρασμα των αιώνων και οι αμέτρητες αναφορές τούς προσέδωσαν μυθικές διαστάσεις: Ο πανεπιστήμων Φάουστ, ο Μεφιστοφελής-Σατανάς, η αθώα Μαργαρίτα, μαθητές, βοηθοί, ποιητές και παρατρεχάμενοι, μυθικά πρόσωπα όπως η ωραία Ελένη και άλλοι ομηρικοί ήρωες, τέρατα, βιβλικές μορφές και, καθόλου απρόσμενα, ο Θεός με τους αγγέλους. Ο αναγνώστης παρακολουθεί από τις εναρκτήριες σκηνές το στοίχημα μεταξύ του Θεού και Μεφιστοφελή με έπαθλο την ψυχή του σεβάσμιου Δρ. Φάουστ. Εν συνεχεία, την κάθοδο του Μεφιστοφελή στη Γη, την επαφή του με τον Φάουστ και την κοινή πορεία τους στον χώρο και τον χρόνο, καθώς ο πρώτος υπόσχεται να ικανοποιήσει καθεμιά επιθυμία του δεύτερου, με τίμημα την αθάνατη ψυχή του - έως το τέλος, με τον υπερήλικα πλέον Φάουστ να αποδίδει τα οφειλόμενα.
Έργο τιτάνιο του Γερμανού ποιητή, ο οποίος διέπραξε, θαρρείς, το ίδιο έγκλημα με τον ήρωά του, προκειμένου να φέρει εις πέρας τον Φάουστ κατά τη διάρκεια της ζωής του: Επιστρέφοντας σε τακτά διαστήματα, προσθέτοντας στίχους, πράξεις, οικοδομώντας, εμπλουτίζοντας το ήδη υπάρχον. Περιφρονώντας τον χρόνο, τον ίδιο εκείνο χρόνο που μέρα τη μέρα τον έσπρωχνε προς το αναπόφευκτο. Κάθε του στίχος και μια άρνηση, κάθε πράξη μια κραυγή ελευθερίας του Ανθρώπου που κοιτάζει με πάθος και απόγνωση το τέλος του, και εξίσου παθιασμένα και ανέλπιδα δεν παραδίδει την πένα του (το μόνο του όπλο ενάντια στο κενό) παρά μόνο όταν έχει γράψει στο τέλος το οριστικό «Finis».
Οι μυημένοι στα περί έμμετρης ποίησης-δράματος, θα μπορούν να αναγνωρίσουν και προφανώς να απολαύσουν πληρέστερα τις συνεχείς εναλλαγές μέτρου, το ιδιοφυές και ανεπανάληπτο παιχνίδι του Γκαίτε με τους στίχους. Ο μέγας δραματουργός έχει εντρυφήσει στο αρχαίο ελληνικό θέατρο: στο τραγικό (Ευριπίδης), το κωμικό (Αριστοφάνης) και το σατιρικό δράμα. Εν συνεχεία βεβαίως διαπερνά δημιουργικά το σαιξπηρικό corpus, κορφολογώντας κι από τον μεγάλο Άγγλο δραματουργό εικόνες, ονόματα, καταστάσεις, ιδέες, ρίχνοντάς τες στο μεγάλο τσουκάλι του ποιητικού του οράματος, ενώ δεν λείπουν συνεχείς αναφορές στα βιβλικά κείμενα και σε μουσικά είδη όπως η όπερα.
Η μαγεία της τέχνης του Γκαίτε συμπυκνώνεται ακριβώς σ’ αυτό το περίτεχνο αμάλγαμα, καθώς τα επιμέρους ουδόλως ξεχωρίζουν, ενώ ταυτόχρ��να άπαντα τα εναντιόμορφα αλληλο-περιχωρούνται αρμονικά. Ο αναγνώστης θα απολαύσει το πώς ο ποιητής μεταπηδά απρόσκοπτα από το κωμικό στο δραματικό, από το μεσαιωνικό στο νεωτερικό και πίσω στο αρχαϊκό, με ταυτόχρονη χρήση υφολογικών μέσων που συνάδουν με την καθεμιά εποχή. Το μέτρο παρακολουθεί τη θεματική, ορίζεται από εκείνην και με τη σειρά του την περικλείει δημιουργικά. Άξιο θαυμασμού παραμένει το πώς ο Γκαίτε, ως άλλος Ήφαιστος, τοποθετεί στο αμόνι του θεωρητικά ετερόκλιτα είδη και τα σφυρηλατεί έως ότου αποκτήσουν την όψη εκείνη που ταιριάζει σ��ο όραμά του. Μορφολογικά στοιχεία, μετρικές ακροβασίες, εναλλαγές ύφους, συγκλίνουν, χωρίς να απεκδύονται ουδόλως τη μοναδικότητά τους.
Επιπρόσθετα, οι βασικές θεματικές, όπως το προσωπικό (κωμικό-σατιρικό) και το οικουμενικό στοιχείο (τραγικό), η αναζήτηση του κάλλους, του πλούτου, του έρωτα, το θρησκευτικό συναίσθημα και η άρνησή του μέσω της παρουσίας του Μεφιστοφελή, ο πειρασμός, η τιμωρία και στο τέλος η λύτρωση, αποδίδονται μεγαλειωδώς, με την απαράμιλλη χρήση των κατάλληλων για την περίσταση εκφραστικών μέσων.
Είναι αντικειμενικά αδύνατον να εκθέσω στο πλαίσιο μιας μικρής παρουσίασης όλα εκείνα τα σημεία στα οποία το πνεύμα του αναγνώστη στέκεται ενεό, επαναλαμβάνοντας στίχους και στροφές, προσαρμόζοντας τους εγκεφαλικούς του κάλυκες στο μέτρο και τον ρυθμό. Και στη συνέχεια απολαμβάνοντας την επίγευση που προσφέρει η σταδιακή αφομοίωση όσων διάβασε και κατανόησε, έστω αποσπασματικά, ορεγόμενος τη συνέχεια. Και ας είναι εκ των πραγμάτων αδύνατον όλα τα μέρη, οι πράξεις να παρουσιάζουν το ίδιο ενδιαφέρον, καθότι ο χρόνος μπορεί να μην έριξε τη σκιά του στο ίδιο το έργο, πλην όμως ο σύγχρονος αναγνώστης βιώνει το παρόν και θεάται το παρελθόν μέσω της πεπερασμένης οπτικής και αισθητικής του.
Ένα από τα ενδιαφέροντα σημεία, ιδίως για τον Έλληνα αναγνώστη, αποτελεί η πρόδηλη παρουσία του κεντροευρωπαϊκού μυστικιστικού στοιχείου, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη «Νύχτα της Βαλπούργης» στο 1ο μέρος (τη λεγόμενη και «Βόρεια»), όπως αποδίδεται με την παρουσία παραφυσικών φαινομένων, πλασμάτων της νύχτας (Μάγισσες, Μάγοι, μαύρη μαγεία και κάθε λογής τέρατα). Το μεσαιωνικό-αναγεννησιακό στοιχείο διατρανώνει την παρουσία του, καθώς σύμφωνα με τα λεγόμενα του ίδιου του Γκαίτε πρόκειται για τη «Μοναρχική» νύχτα, η οποία μετουσιώνεται σε στίχους, αναδεικνύοντας τη ζείδωρη κληρονομιά του Δάντη και του Σαίξπηρ. Στον αντίποδα, αν και αντιστικτικά, στο 2ο μέρος και 2η Πράξη, η «Κλασική νύχτα της Βαλπούργης», (κατά τα λεγόμενά του η «Ρεπουμπλικανική») φέρνει στο προσκήνιο την κλασική αρχαιότητα, το Αρχαίο Δράμα και την Αττική Κωμωδία, έμπλεα μεσογειακού φωτός. Οι πρωταγωνιστές κινούνται αδιάλειπτα, ο χρόνος και ο χώρος τούς παρακολουθεί στην πορεία τους, καθώς ο Γκαίτε συνομιλεί στιχουργικά με το παρόν και το παρελθόν, έχοντας στραμμένο το βλέμμα στο μέλλον.
Ο Μεφιστοφελής προσφέρει, ο Φάουστ δέχεται. Ο ένας έχει εκπέσει της χάριτος, ο άλλος είναι δυνάμει σωσμένος (η θεϊκή φύση του ανθρώπου), κι όμως ταυτόχρονα αλυσοδεμένος στο άρμα των παθών του που αποτελούν άρνηση της σωτηρίας αυτής. Ο Μεφιστοφελής δεν μπορεί να κερδίσει πίσω αυτό που έχασε με την πτώση. Μπορεί όμως να αποδείξει τη δύναμή του οδηγώντας το δημιούργημα του μεγάλου του Αντιπάλου κοντά του. Το στοίχημα μεταξύ Θεού και Σατανά φαίνεται εξαρχής χαμένο για τον άνθρωπο Φάουστ, καθώς δεν υπάρχει κανένα όριο σε εκείνα που ονειρεύεται και ποθεί. Η ανεξέλεγκτη φαντασία είναι αφ’ εαυτήν στασιαστική, ένα πυρακτωμένο αγχέμαχο όπλο που κόβει τον ομφάλιο λώρο μεταξύ Θεού και ανθρώπου. Ο Μέγας Αρνητής το γνωρίζει αυτό και διόλου τυχαία ρίχνει συνεχώς καύσιμο στην πυρά των επιθυμιών του Φάουστ. Κι εκείνος φλέγεται απολαμβάνοντας την πτώση του. Από την ταπεινή χωριατοπούλα Μαργαρίτα που πέφτει θύμα της γοητείας του, έως τη μυθική Ελένη του Ομήρου, η απόσταση δεν είναι τόσο μεγάλη. Ο κατακτητής περιφέρεται εν μέσω εποχών και ανθρώπων, αφήνοντας πίσω του συντρίμμια ανθρώπινα και μη. Ο φόνος, το ψεύδος, η κολακεία, κάθε είδους αμάρτημα συνοδεύει τον πρωταγωνιστή, ο οποίος δεν ορρωδεί προ ουδενός. Και υπέρτερο όλων η εξουσία, η οποία εδραιώνεται μέσω του πολέμου, μια ηδονή που ο Φάουστ θα τη γευτεί δίχως έλεος. Έσχατος στόχος, η απόλυτη απόλαυση, η απόλυτη ικανοποίηση, η οποία όταν επέλθει -σύμφωνα πάντα με τους όρους της συμφωνίας - θα σημάνει και το τέλος του ήρωα, οπότε θα παραδώσει την αθάνατη ψυχή του στον Μεφιστοφελή.
Είναι όμως η μοναξιά εκείνη που θα κερδίσει τον ήρωα, που θα τον απομονώσει από τους πάντες, οδηγώντας τον στην πιο ανθρώπινη εκδοχή του. Όταν όλα θα έχουν χαθεί από το προσκήνιο ως οράματα (καθόλου τυχαία η χρήση από τον Μεφιστοφελή κάθε είδους καθρεφτών, συσκευών φασματικών, ονειρικών) εκείνο που μένει είναι η ενάργεια μιας διαφορετικής ευτυχίας, μιας άλλης ηδονής – όχι εκείνης της πρώιμης, της σαρκικής που με τόσο κόπο επιχείρησε να επιβάλλει στον Φάουστ ο Μεφιστοφελής και τόσο αχόρταγα εκείνος αναζήτησε ακόμα και στην κλασική αρχαιότητα με τη μορφή της ωραίας Ελένης. Η νεότητα παραδίδει τα σκήπτρα της στο γήρας, με τον ώριμο πλέον Φάουστ να επιζητά την ασφαλή από τα βέλη του χρόνου ηδονή που προέρχεται από τα έργα του ανθρώπου: «Λεύτερος με λεύτερο λαό να περπατάω.»
Η επίγευση των ηδονών που λάθρα και με δόλιο τρόπο αποκτήθηκαν είναι χθόνια, μάταιη και πρόσκαιρη. Ως γνήσιο τέκνο της εποχής του, ο Γκαίτε με όχημά του τον Φάουστ θα ονειρευτεί τη λαμπρή άνοδο και κυριαρχία μιας προελαύνουσας επαναστατικής αστικής τάξης που τα έργα της θα μεταμορφώσουν τον κόσμο, μέσω της άοκνης σπουδής και εργασίας της, παραμένοντα στους αιώνες. Κι εκείνη ακριβώς τη στιγμής της υπέρτατης ευτυχίας, ο Φάουστ, υπερήλικας πλέον, θα απολαύσει την επίγνωση που όμως θα τον οδηγήσει στον τάφο. Οι δείκτες του ρολογιού θα σταματήσουν. Το στοίχημα έχει τυπικά χαθεί, πλην όμως ουσιαστικά κερδηθεί.
Φευ, ο Μεφιστοφελής δεν θα απολαύσει τη νίκη του. Η νίκη του πύρρειος, καθότι προσωρινή. Θα ειρωνευτεί πολύ σωστά άπαντα τα ανθρώπινα έργα, ως κτίσματα επί της άμμου, και εκείνο το «Τετέλεσται. Τι λέξη ηλιθία!» που θα απαγγείλει, συνεχίζει να μας σαρκάζει με τη νιχιλιστική του ακρίβεια. Το αιώνιο κενό που καθιστά ό,τι προηγήθηκε ασήμαντο κι ό,τι έπεται αμφίβολης αξίας, ρίχνει βαριά τη σκιά του στα πεπραγμένα. Εντούτοις, ο Γκαίτε παραμένει παιδί των καιρών του και δεν αφήνει τον ζόφο να κατακλύσει το έργο του. Εξάλλου κάτι τέτοιο θα ήταν παράταιρο και αντίθετο με το πνεύμα του δημιουργού του. Η θεϊκή παρέμβαση θα στερήσει το τρόπαιο από τον Μεφιστοφελή και οι στρατιές των αγγέλων θα μεταφέρουν την αθάνατη ψυχή του Φάουστ εκεί που εξαρχής ήταν προδιαγεγραμμένο. Ο Μεφιστοφελής θα διαμαρτυρηθεί για το στημένο αποτέλεσμα, αλλά δίχως αποτέλεσμα. Το Καλό θα επικρατήσει. Vae victis.
Περί κατανόησης
Είναι μήπως ο «Φάουστ» ένα ακόμα έργο μη προσβάσιμο στον αναγνώστη, αδύνατον να διαβαστεί; Σίγουρα το έμμετρο κείμενο δεν δικαιολογεί επιπόλαιες προσεγγίσεις, εκπαραθυρώνοντας τους… ταχυφάγους αναγνώστες. Για να το θέσω ποιητικά, τα κλαδιά του δέντρου αυτού δεν προσφέρονται για αποδημητικά πουλιά που αναζητούν βραχεία παραμονή. Ο Πέτρος Μάρκαρης που έχει αναλάβει τη μετάφραση, στο απαραίτητο εισαγωγικό σημείωμα, προσφέρει ορισμένα κλειδιά κατανόησης, ιδίως όσον αφορά τις αρχικές πηγές, τις οποίες ο Γκαίτε συνέλεξε, επέλεξε και χρησιμοποίησε κατά τη διάρκεια της συγγραφής ενός έργου που διήρκησε σχεδόν 6 δεκαετίες!
Ο φέρελπις αναγνώστης οφείλει να λάβει σοβαρά υπόψη του την εγνωσμένη νοηματική πυκνότητα, την πανταχού παρούσα διακειμενικότητα, την εμβρίθεια και τον άφατο γλωσσικό πλούτο ενός κειμένου που οι ρίζες του βυθίζονται στο ζείδωρο έδαφος της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, ο κορμός του αποτελείται από πολλαπλά στρώματα της λατινικής και μεσαιωνικής, καταλήγοντας στα κλαδιά της συγκαιρινής του συγγραφέα πνευματικής παραγωγής (έστω επικριτικά). Και να προσθέσει σ’ ��υτά, τα άνθη και τους καρπούς από τις εικαστικές τέχνες, ιδίως εκείνη της ζωγραφικής, όπως και της μουσικής.
Ο αναγνώστης που θα προχωρήσει θαρραλέα πλην ανεπίγνωστα προς το δέντρο αυτό με το τσεκούρι της βεβαιότητας ανά χείρας, είναι πιθανό να απογοητευτεί. Εξαρχής το δέντρο θα αντισταθεί στις προσπάθειες υλοτόμησής του, ακόμα και όταν επιχειρήσει να κινηθεί πονηρά, ξεκινώντας από τα κλαδιά - το αποτέλεσμα θα τον αποσυντονίσει. Οι ρίζες, ο κορμός και τα κλαδιά αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο, με τους χυμούς της ποιητικής πνοής να το διατρέχουν από άκρο σε άκρο. Τίποτα δεν είναι περιττό, όλα είναι απαραίτητα.
Παρουσιάζει δε ο Φάουστ το εξής παράδοξο: Κάποιες πράξεις πέρασαν από μπροστά μου ως αραχνοΰφαντο πέπλο, ακραγγίζοντας τη διάνοιά μου, δίχως να προσφέρουν κάτι περισσότερο από το χαμόγελο μιας ευδίας ημέρας. Την ίδια στιγμή υπήρξαν στροφές ή μεμονωμένοι στίχοι που ένιωσα να με συνταράζουν, να μετακινούν τις τεκτονικές πλάκες εντός μου, αναγκάζοντάς με να επιστρέψω εκ νέου, διαλέγοντας ξεχωριστά κάθε λέξη, κρατώντας τες για ώρα στον ουρανίσκο ως είδος σπάνιου κρασιού. Δεν τρέφω αυταπάτες περί κατανόησης του έργου εν συνόλω, καθότι απαιτείται αντίστοιχη του κειμένου παιδεία μα και επανάγνωση. Βγήκα όμως πνευματικά κερδισμένος από τη διαδικασία της πρώτης αυτής ανάγνωσης: κοντοστάθηκα, ως ταπεινός παρατηρητής, δίπλα στο σημείο που πανέμορφα ουράνια πλάσματα κατεβαίνουν από το ολύμπιο ύψος τους να ξεδιψάσουν. Θαύμασα το κάλλος τους, και όταν ξεδίψασαν και επέστρεψαν στην κατοικία τους, πήρα κι εγώ το δρόμο της επιστροφής στην πραγματικότητα, πάντα ο ίδιος, αλλά ταυτόχρονα κάπως διαφορετικός.
Περί σημειώσεων, μετάφρασης κι απόδοσης
Ο Στάινερ συνήθιζε να ψέγει, εμμέσως πλην σαφώς, το σύγχρονο κοινό το οποίο όποτε επιχειρεί να προσεγγίσει κείμενα του είδους αυτού, βασίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στα «ξυλοπόδαρα των σημειώσεων». Μετά λύπης του παρατηρούσε ότι οι πλείστες όσες αναφορές στα ελληνικά, λατινικά ή βιβλικά κείμενα, με τις οποίες το σύγχρονο της εποχής του συγγραφέα κοινό θεωρείτο εξοικειωμένο, δυστυχώς παρέμεναν κεκλεισμένες θύρες στον σύγχρονο αναγνώστη. Δεν πρόκειται εδώ να σταθώ στις αιτίες, αν και θα εκλάβω ως δεδομένο το αποτέλεσμα.
Η αναγνωστική συνέχεια αναγκαστικά θα διαταράσσεται τακτικά από την πληθώρα σημειώσεων που ευτυχώς έχει προσθέσει ο Μάρκαρης στο τέλος, και οι οποίες αποδεικνύονται σωτήριες για όλους εμάς. Είναι προφανές, βέβαια, ότι όσο πιο καταρτισμένος ο αναγνώστης τόσο λιγότερο θα τις χρειαστεί. Επιπλέον, θα μπορέσει να απολαύσει ακόμα περισσότερες από τις πλείστες αναφορές του συγγραφέα σε ιστορικά πρόσωπα και γεγονότα. Ο Φάουστ, κατ’ αυτή την έννοια, είναι ένα απόλυτα δημοκρατικό βιβλίο, καθώς προσφέρει ισόποσα και ισότιμα σε εκείνον που προσέρχεται με πλήρη μορφωτική εξάρτηση στον αγώνα με αυτό το πολυπρισματικό κείμενο.
Οφείλω όμως να επιστρέψω στο φλέγον ζήτημα της μετάφρασης και της απόδοσης. Είναι, ως γνωστόν, μεγάλο το ποσοστό εκείνων που υποστηρίζουν το αμετάφραστο της ποίησης (ειδικά αυτής), με βάσιμα επιχειρήματα. Ο ίδιος ο Μάρκαρης στην Εισαγωγή του στέκεται ιδιαίτερα στο ζήτημα αυτό, επεξηγώντας λεπτομερώς τους προβληματισμούς του τόσο σε επιμέρους σημεία του έργου που χρήζουν προσοχής και αποτελούν πιθανές εστίες διαφοροποίησης όσο και γενικότερα. Ποια γλώσσα είναι κατάλληλη και γιατί; Τη στιγμή που ο ίδιος ο δημιουργός εναλλάσσει το ιδίωμά του, πώς είναι δυνατόν ο μεταφραστής να παραμείνει προσκολλημένος σε ένα και μοναδικό (αυτό της τρέχουσας Δημοτικής); Εξαιρετικής σημασίας είναι και ετούτο που αναφέρει: ότι δηλαδή δεν είναι τυχαίο πως το πρωτότυπο κείμενο παραμένει φρέσκο, σε αντίθεση με τις μεταφράσεις που γηράσκουν τάχιστα.
Εκείνο όμως που συχνά λειτούργησε ανασχετικά όσον αφορά την απρόσκοπτη ανάγνωση του έργου είναι η μετάφραση/ απόδοση της ομοιοκαταληξίας, η οποία προφανώς εκπορεύεται από το πρωτότυπο. Όπως μπορώ να το κατανοήσω, προκειμένου να μεταφερθεί στη γλώσσα μας, ο ικανός μεταφραστής θα χρειαστεί να παίξει με τις λέξεις, μετατρέποντάς τες σε κύβους που θα πρέπει να πέσουν στη σωστή θέση ώστε να επιτευχθεί το ευκταίο αποτέλεσμα. Ως εκ τούτου, το εγχείρημα ενέχει σημαντικό βαθμό αυθαιρεσίας (ελευθερίας θα έλεγε άλλος), η οποία μπορεί να συντηρεί μεν το πνεύμα (από νοηματικής πλευράς) του αρχικού κειμένου, ενώ ταυτόχρονα το αρνείται προκειμένου να το εντάξει στη φόρμα της ομοιοκαταληξίας. Επαφίετα�� πλήρως στην ποιητική/ λεξιπλαστική ικανότητα του μεταφραστή να αποσυναρμολογήσει το πρωτότυπο στη γλώσσα του και στη συνέχεια να συναρμολογήσει τα κομμάτια στη δική του μεταφρασμένη. Είναι αδύνατον να κρίνω κατά πόσον επιτυχές είναι το αποτέλεσμα, μιας και αυτό θα απαιτούσε να γνωρίζω άπταιστα γερμανικά και να συγκρίνω τα δύο κείμενα.
Εκείνο πάντως που μπορώ να συνεισφέρω είναι ότι συγκρίνοντας κάποιες σελίδες της ανά χείρας μετάφρασης με κάποια παλιότερη αλλά εξίσου αξιόλογη, παρατήρησα αυτού του είδους τις αλλαγές που προανέφερα: οι πανάξιοι μεταφραστές προκειμένου να επιτύχουν την επιθυμητή ομοιοκαταληξία, χρησιμοποίησαν όλες τις πιθανές εναλλαγές λέξεων, ενώ κάποιες ελάχιστες φορές διέκρινα ακόμα και διαφοροποίηση στο νόημα μεταξύ τους (όσον αφορά το πρωτότυπο δεν γνωρίζω). Αν και πρόκειται για μια αέναη συζήτηση, καταθέτω απλά ένα ερώτημα, ολοκληρώνοντας εδώ αυτό το θέμα: σε ποιο βαθμό το τελικό κείμενο που διάβασα είναι -πολύ χοντρικά κι ας μου επιτραπεί η αυθαιρεσία- οι ιδέες του Γκαίτε σε ποίηση Μάρκαρη (ή όποιου άλλου μεταφραστή); Δυστυχώς, επ’ αυτού μπορεί να αποφανθεί, μετά λόγου γνώσεως, ο αναγνώστης που θα απολαύσει το πρωτότυπο. Από πλευράς μου, είμαι ευγνώμων στον αξιέπαινο μεταφραστή που μου προσέφερε τη δυνατότητα να προσεγγίσω ένα κείμενο που ειδάλλως θα παρέμενε για πάντα απρόσιτο και επτασφράγιστο ως μυστικό.
https://bit.ly/3wf443w
June 21, 2017
فاوست سرگذشت کیمیاگریست که میخواهد بر همه اسرار طبیعت دست یابد و راهی به جانب ماوراء الطبیعه بگشاید. شخصیت فاوستوس یا فاست پیش از گوته در ادبیات اروپائی وجود داشته و دانشمند یا جادوگری بوده که برای دسترسی به علوم جدید، روح خود را به شیطان میفروشد. مارلو نمایشنامهنویس انگلیسی قبلا این داستان را به صورت نمایشنامه درآورد و سالها بعد، گوته بعد از دیدن نمایش آن تحت تأثیر آن قرار گرفت و پس از مطالعه در بارهی این شخصیت اثر مهم خود را خلق کرد. فاوست گوته به دو بخش تقسیم میشود: قسمت اول موضوع ادراک عشق و معرفت است و اشتیاق فاوست به دست یافتن به اسرار طبیعت و سرگذشت مارگریت. این قسمت یادآور ندامتهای گوته است پس از ترک دختری در استراسبورگ، که به او دل بسته بود. قسمت اول در 1808 نوشته شد و قسمت دوم تا سال پیش از مرگ گوته ادامه داشت. در قسمت اول فاوست به نوعی خوشبختی در عشق، آمیخته با خودخواهی دست مییابد که او را راضی نمیکند. قسمت دوم به افسانهی قرن شانزدهم ارتباط مییابد که فاوست پیر و بدبخت میشود و شیطان او را نزد پادشاهی میبرد که برای خدمتی که انجام میدهد سرزمینی به او میبخشد و فاوست همهی عمر را در ساحل دریا میگذراند و به خاطر کارهای خیری که انجام میدهد، با وجود قراردادش با شیطان؛ مشمول عفو خدا قرار میگیرد.
June 23, 2020
چرا این ترجمه؟
در مقدمه گفته شده و چند دوست اهل مطالعه نیز به من گفته بودند که این ترجمه برخلاف ترجمههای مطرح دیگر، از زبان اصلی اثر، آلمانی، ترجمه شده است.
فاوست اثری بسیار پیچیده است و این پیچیدگی، بهخصوص در بخش دوم نمایشنامه، که براستی نیاز به دقت و توجه بیشتری برای فهم دارد، مشخص میشود. دشواریِ فهمِ مطلب، جدا از ثقیل بودن جملات و مفاهیم، بهسببِ سمبولیسم، کنایات و استعارات فراوان، اشاراتِ زیاد به داستانهای اسطورهای یونانی، رومی و آلمانی و همچنین کتاب مقدس و داستانهای دین مسیح است؛ بهگونهای که وجود توضیحات لازم دربارۀ آنها، بهویژه برای خوانندهای چون من که آشنایی کاملی با این مطالب ندارم، بسیار نیاز است تا فهم منظورِ نویسنده آسانتر شود. مترجم از این حیث هم بهخوبی توانسته، توضیحاتی کافی (و در برخی قسمتها فراتر از کافی بلکه کامل، ازجمله در رابطه با اساطیر یونانی!) را به خواننده ارائه دهد. این موضوع شاید در ابتدای مطالعۀ اثر خیلی به چشم نیاید، اما از انتهای بخش اولِ کتاب بهخوبی درک میشود.
بهگمانم، تنها مشکل ترجمه تلاش بیش ازحدِ مترجم برای ادبی کردن متن بوده، به گونهای که علاوه بر دشواریِ خود مطلب، سختیِ فهم جملات نیز به آن اضافه شده است! تلاش مترجم برای آنکه کلمات انتهایی هر بند با یکدیگر هموزن باشد، اینکه افعال را در انتهای جملات نیاورد و اینکه اجزای ضروریِ یک جمله را در چند بند جای دهد تا ادبیتر شود(!)، قابل تقدیر است!
در مجموع، بهگمانم بهترین برگردان از این اثر، برای آنکه خوانندۀ چون من بهخوبی بتواند اثر را درک کند و تصویری کلی بهدست آورد، همین ترجمه است.
و دربابِ خود نمایشنامه ...
شاید فاوستِ گوته، تاحدودی برای غرب اثری کلاسیک باشد، اما بهقطعیت برای ساختار فکریِ فردی از این کشور، بههیچ وجه رنگ و بویِ کلاسیک نگرفته است! این مطالب تازگی دارند؛ دغدغههای گوته را در اطراف خود بهخوبی حس میکنم و براستی چه زیبا توانسته مطلب را بپروراند تا از بطن داستان متوجه دردهایش شد.
نخستین کتاب که با وجود دشواریِ فهمش برایم، همچنان تا اینحد برایم جذاب باقی ماند؛ گاهی خواندنِ سهبارۀ یک صفحه نیز نیاز بود، با این وجود داستان هرچه پیشتر میرفت، بیشتر اوج میگرفت، بهگونهای که در چند صحنه براستی بهوجد آمدم اما ورقزدن چند صفحه بیشتر، مجابم میکرد که هنوز اوج داستان فرا نرسیده! در آخر نیز، این روایتِ عشق در اوج و بهزیبایی هرچه تمامتر به پایان رسید.
لیستی از موضوعاتی که در صحنههای مختلف نمایشنامه، به آنها پرداخته شده بود درست کردهام؛ بلند بالاست! از عشق و انسان و انسانیت، تا نقد دین و حکومت و فریب عامه، سرمایهداری، دغدغههای انسان مدرن و ...؛ معجونی شیرین از موضوعات مختلف که بهزیبایی از همهشان سخن رفته است و شاید این مهمترین نکتۀ برای نشاندادن نبوغ گوته و مطالعۀ این شاهکار است.
از چه منظر باید به کتاب نگریست؟! آیا طی خوانش کتاب باید از آن لذت برد یا به نقد آن پرداخت؟ بهگمانم ضروریست گاهی نواقص یک اثر را کنار بگذاریم و دوباره به اثر بنگریم؛ مانند منظرهای زیبا که مهی صبجگاهی مانع از تماشای زیباییش شود؛ ضروریست که مه از منظره زدوده شود تا بتوانیم از آن لذت بریم، بهخصوص برای مواردی که نواقص اثر آنچنان قابل ملاحظه نیست یا خود اثر (یا منظره به تعبیری!) بسی زیبا و درخشان است. بهگمانم اگر سعی کنیم اندکی از نگاه فاوست یا حتی مفیستوفلس داستان را بنگریم و بگذاریم آنان کمی از ناگفتههای روحمان را بگویند، هم لذتی مضاعف از خوانش اثر نصیبمان میشود و هم میتوان آنچه در میتوانیم را از اثر فراگیریم (که هدف نگارش آثاری این چنین نیز همین است، انتقال مجموعهای از مفاهیم مورد نظر نویسنده به خواننده).
پ.ن: تا صفحۀ 260 فکر میکردم که چقدر شخصیت «ولند» از کتابِ مرشد و مارگاریتا به مفیستوفلس شبیه است که خواندم فولاند نام دیگر شیطان یا یکی از ملازمان نزدیکش است!
در مقدمه گفته شده و چند دوست اهل مطالعه نیز به من گفته بودند که این ترجمه برخلاف ترجمههای مطرح دیگر، از زبان اصلی اثر، آلمانی، ترجمه شده است.
فاوست اثری بسیار پیچیده است و این پیچیدگی، بهخصوص در بخش دوم نمایشنامه، که براستی نیاز به دقت و توجه بیشتری برای فهم دارد، مشخص میشود. دشواریِ فهمِ مطلب، جدا از ثقیل بودن جملات و مفاهیم، بهسببِ سمبولیسم، کنایات و استعارات فراوان، اشاراتِ زیاد به داستانهای اسطورهای یونانی، رومی و آلمانی و همچنین کتاب مقدس و داستانهای دین مسیح است؛ بهگونهای که وجود توضیحات لازم دربارۀ آنها، بهویژه برای خوانندهای چون من که آشنایی کاملی با این مطالب ندارم، بسیار نیاز است تا فهم منظورِ نویسنده آسانتر شود. مترجم از این حیث هم بهخوبی توانسته، توضیحاتی کافی (و در برخی قسمتها فراتر از کافی بلکه کامل، ازجمله در رابطه با اساطیر یونانی!) را به خواننده ارائه دهد. این موضوع شاید در ابتدای مطالعۀ اثر خیلی به چشم نیاید، اما از انتهای بخش اولِ کتاب بهخوبی درک میشود.
بهگمانم، تنها مشکل ترجمه تلاش بیش ازحدِ مترجم برای ادبی کردن متن بوده، به گونهای که علاوه بر دشواریِ خود مطلب، سختیِ فهم جملات نیز به آن اضافه شده است! تلاش مترجم برای آنکه کلمات انتهایی هر بند با یکدیگر هموزن باشد، اینکه افعال را در انتهای جملات نیاورد و اینکه اجزای ضروریِ یک جمله را در چند بند جای دهد تا ادبیتر شود(!)، قابل تقدیر است!
در مجموع، بهگمانم بهترین برگردان از این اثر، برای آنکه خوانندۀ چون من بهخوبی بتواند اثر را درک کند و تصویری کلی بهدست آورد، همین ترجمه است.
و دربابِ خود نمایشنامه ...
شاید فاوستِ گوته، تاحدودی برای غرب اثری کلاسیک باشد، اما بهقطعیت برای ساختار فکریِ فردی از این کشور، بههیچ وجه رنگ و بویِ کلاسیک نگرفته است! این مطالب تازگی دارند؛ دغدغههای گوته را در اطراف خود بهخوبی حس میکنم و براستی چه زیبا توانسته مطلب را بپروراند تا از بطن داستان متوجه دردهایش شد.
نخستین کتاب که با وجود دشواریِ فهمش برایم، همچنان تا اینحد برایم جذاب باقی ماند؛ گاهی خواندنِ سهبارۀ یک صفحه نیز نیاز بود، با این وجود داستان هرچه پیشتر میرفت، بیشتر اوج میگرفت، بهگونهای که در چند صحنه براستی بهوجد آمدم اما ورقزدن چند صفحه بیشتر، مجابم میکرد که هنوز اوج داستان فرا نرسیده! در آخر نیز، این روایتِ عشق در اوج و بهزیبایی هرچه تمامتر به پایان رسید.
لیستی از موضوعاتی که در صحنههای مختلف نمایشنامه، به آنها پرداخته شده بود درست کردهام؛ بلند بالاست! از عشق و انسان و انسانیت، تا نقد دین و حکومت و فریب عامه، سرمایهداری، دغدغههای انسان مدرن و ...؛ معجونی شیرین از موضوعات مختلف که بهزیبایی از همهشان سخن رفته است و شاید این مهمترین نکتۀ برای نشاندادن نبوغ گوته و مطالعۀ این شاهکار است.
از چه منظر باید به کتاب نگریست؟! آیا طی خوانش کتاب باید از آن لذت برد یا به نقد آن پرداخت؟ بهگمانم ضروریست گاهی نواقص یک اثر را کنار بگذاریم و دوباره به اثر بنگریم؛ مانند منظرهای زیبا که مهی صبجگاهی مانع از تماشای زیباییش شود؛ ضروریست که مه از منظره زدوده شود تا بتوانیم از آن لذت بریم، بهخصوص برای مواردی که نواقص اثر آنچنان قابل ملاحظه نیست یا خود اثر (یا منظره به تعبیری!) بسی زیبا و درخشان است. بهگمانم اگر سعی کنیم اندکی از نگاه فاوست یا حتی مفیستوفلس داستان را بنگریم و بگذاریم آنان کمی از ناگفتههای روحمان را بگویند، هم لذتی مضاعف از خوانش اثر نصیبمان میشود و هم میتوان آنچه در میتوانیم را از اثر فراگیریم (که هدف نگارش آثاری این چنین نیز همین است، انتقال مجموعهای از مفاهیم مورد نظر نویسنده به خواننده).
پ.ن: تا صفحۀ 260 فکر میکردم که چقدر شخصیت «ولند» از کتابِ مرشد و مارگاریتا به مفیستوفلس شبیه است که خواندم فولاند نام دیگر شیطان یا یکی از ملازمان نزدیکش است!
November 22, 2017
زیبا
در نهایت کتاب خوب و لذت بخشی بود.
بخش اول :
واقعا زیبا ساخته و پرداخته شده بود. این بخش واقعا منو به خودش جذب کرد. فضاسازی، پیشروی داستان، نماد و داستان پردازی از نقاط فوق العاده این بخش بود. ادبیات و درام به کار رفته در این بخش نیز از قدرت بالایی برخوردار ��ود. سرعت پیشروی داستان کاملا مناسب بود و ارتباط بین شخصیت ها با جزئیات کامل به تصویر کشیده شده بود.
بخش دوم:
با توجه به سیستم به کار رفته در این بخش، فضا سازی نسبت به بخش اول متفاوت بود اما همچنان از قدرت بالایی برخوردار بود. پیشروی داستان مناسب و از درهم تنیدگی مناسبی بین شخصیت های داستان برخوردار بود. سرعت پیشروی داستان مناسب بود و پیام های فلسفی و قدرمندی در متن سرتاسر متن وجود داشت. با تمام این نکات، بخش اول رو بیشتر دوست داشتم.
در نهایت کتاب خوب و لذت بخشی بود.
June 13, 2015
فعلا نمیتوانم درباره محتوای فاوست بنویسم
همینقدر میگویم که ابتدا فکر میکردم حدیثی حکمی-آنجهانی (مثل کمدی الهی) یا حماسه ای همواره ازلی (مثل بهشت گمشده) است و سالها خواندن آن را با همین تصور به تعویق انداختم؛ غافل از اینکه فاوست، هرچند پیچیده در اسطوره های یونانی، روایتی از روزمره اروپای مدرن (آلمان) یا به تعبیر لوکاچ، ترسیم تقدیر کل بشر است
اما علیرغم تمام درخشش های متن، لکه هایی بر تصویرگری گوته هست که من را، خواننده ایرانی قرن بیست و یکمی اثر را، چندان دلداده متن نمیکند:ر
بهم ریختگی طرح اولیه فاوست، چیزی که به چشم هر خواننده ای آمده و جایی در هر شرح و نقدی درباره اثر دارد، کاملا مشهود است
ولادیمیر ناباکوف در کتاب «رمان نویسان روس»، از دو جلدی سلسله آثار شرح رمان نویسان بزرگش، درباره «برادران کارامازوف» ادعا میکند که میشود بخشهای زیادی از رمان را حذف کرد بدون اینکه ضربه ای به متن وارد شود. بخشهایی که او به آنها اشاره میکند (مثل بخش ایلیوشا و حتی کل داستان کودکان) بخشهایی است که سوزان لی اندرسون در کتاب کوچکش (فلسفه داستایوفسکی) نشان میدهد اصلا جای حذف شدن ندارند... حالا من هم دقیقا همین حس را به فاوست دارم و معتقدم بخشهای بسیاری را میشد از داستان حذف کرد و امیدوارم متنی مانند متن اندرسون بخوانم که نشان دهد اشتباه میکردم! ر
گذشته از این نقص (یعنی پرگویی در روایت) داستان کشش چندانی درپیوند دادن خواننده به متن و بخش های اصلی متن به هم نداشت: شاید بگویید تو یک نمایشنامه خوانده ای نه یک رمان و این مقایسه بیرحمانه است. حق را به شما میدهم اما اگر فاوست را با رقیبی تراز اول مانند «افسانه های تبای» مقایسه کنید باز هم میبینید که اثر سوفوکلس از اثر گوته بسیار غنی تر و پرتکاپوتر است
من فاوست را به بهانه بخش اول «تجربه مدرنیته» برمن خواندم و هنوز توضیحات برمن را درباره فاوست نخواندم
ضمنا درحال خواندن کتاب لوکاچ، یعنی «مطالعاتی درباره فاوست» هستم
پس شاید نظرم درباره محتوای برخی فصول که درباره آنها ابهام داشتم عوض شود، اما بعید میدانم پس از خواندن این آثار فاوست را یک «محصول قیاس ناپذیر»، آنطور خود گوته درباره اثرش نقل میکند، بدانم
بخشهای عمیق و خواندنی اثر کم نیستند و بنظر من اوج آنها این سه بودند:
یک) داستان خلق اسکناس به عنوان شبحی از هیبت قدرت (امپراطور ) که با حیله مفیستوفلس (شیطان) جعل شد و همگان را مست و سرخوش به خود واداشت
دو) داستان خلقت هومونکلوس توسط واگنر دانشمند که پس از حیات یافتن، دانشمند را به ماندن درخانه واداشته و خود میرود تا «دنیا را زیر پا» بگذارد (مفیستوفلس در پایان این بخش خطاب به تماشاگران میگوید: همه مان سرانجام به موجوداتی که خودمان آفریده ایم وابسته ایم) ر
سه) بدنیا آمدن اورفوریون، فرزندی از فاوست (دانشمند خود فروخته) و هلن (الهه زیبایی) که خود را از آن والدین (سنت) خود نمیداند و با بی اعتنایی آنها را رها میکند و با اوج گرفتن خود را نابود میکند: در غم این ماجرا مادر میمیرد و دانشمند دنیایی شده، باز تنها میماند
و از همه مهمتر) آنجایی که فاوست با بیمیلی به «مکاشفه» یوحنا نگاه میکند و مکاشفه خود را جایگزین میکند: در آغاز کلمه بود؟... نه! روح بود؟... نه... در آغاز عمل بود!... و این روح مدرن فاوست گوته را بیش از هرچیز آشکار میکند
همینقدر میگویم که ابتدا فکر میکردم حدیثی حکمی-آنجهانی (مثل کمدی الهی) یا حماسه ای همواره ازلی (مثل بهشت گمشده) است و سالها خواندن آن را با همین تصور به تعویق انداختم؛ غافل از اینکه فاوست، هرچند پیچیده در اسطوره های یونانی، روایتی از روزمره اروپای مدرن (آلمان) یا به تعبیر لوکاچ، ترسیم تقدیر کل بشر است
اما علیرغم تمام درخشش های متن، لکه هایی بر تصویرگری گوته هست که من را، خواننده ایرانی قرن بیست و یکمی اثر را، چندان دلداده متن نمیکند:ر
بهم ریختگی طرح اولیه فاوست، چیزی که به چشم هر خواننده ای آمده و جایی در هر شرح و نقدی درباره اثر دارد، کاملا مشهود است
ولادیمیر ناباکوف در کتاب «رمان نویسان روس»، از دو جلدی سلسله آثار شرح رمان نویسان بزرگش، درباره «برادران کارامازوف» ادعا میکند که میشود بخشهای زیادی از رمان را حذف کرد بدون اینکه ضربه ای به متن وارد شود. بخشهایی که او به آنها اشاره میکند (مثل بخش ایلیوشا و حتی کل داستان کودکان) بخشهایی است که سوزان لی اندرسون در کتاب کوچکش (فلسفه داستایوفسکی) نشان میدهد اصلا جای حذف شدن ندارند... حالا من هم دقیقا همین حس را به فاوست دارم و معتقدم بخشهای بسیاری را میشد از داستان حذف کرد و امیدوارم متنی مانند متن اندرسون بخوانم که نشان دهد اشتباه میکردم! ر
گذشته از این نقص (یعنی پرگویی در روایت) داستان کشش چندانی درپیوند دادن خواننده به متن و بخش های اصلی متن به هم نداشت: شاید بگویید تو یک نمایشنامه خوانده ای نه یک رمان و این مقایسه بیرحمانه است. حق را به شما میدهم اما اگر فاوست را با رقیبی تراز اول مانند «افسانه های تبای» مقایسه کنید باز هم میبینید که اثر سوفوکلس از اثر گوته بسیار غنی تر و پرتکاپوتر است
من فاوست را به بهانه بخش اول «تجربه مدرنیته» برمن خواندم و هنوز توضیحات برمن را درباره فاوست نخواندم
ضمنا درحال خواندن کتاب لوکاچ، یعنی «مطالعاتی درباره فاوست» هستم
پس شاید نظرم درباره محتوای برخی فصول که درباره آنها ابهام داشتم عوض شود، اما بعید میدانم پس از خواندن این آثار فاوست را یک «محصول قیاس ناپذیر»، آنطور خود گوته درباره اثرش نقل میکند، بدانم
بخشهای عمیق و خواندنی اثر کم نیستند و بنظر من اوج آنها این سه بودند:
یک) داستان خلق اسکناس به عنوان شبحی از هیبت قدرت (امپراطور ) که با حیله مفیستوفلس (شیطان) جعل شد و همگان را مست و سرخوش به خود واداشت
دو) داستان خلقت هومونکلوس توسط واگنر دانشمند که پس از حیات یافتن، دانشمند را به ماندن درخانه واداشته و خود میرود تا «دنیا را زیر پا» بگذارد (مفیستوفلس در پایان این بخش خطاب به تماشاگران میگوید: همه مان سرانجام به موجوداتی که خودمان آفریده ایم وابسته ایم) ر
سه) بدنیا آمدن اورفوریون، فرزندی از فاوست (دانشمند خود فروخته) و هلن (الهه زیبایی) که خود را از آن والدین (سنت) خود نمیداند و با بی اعتنایی آنها را رها میکند و با اوج گرفتن خود را نابود میکند: در غم این ماجرا مادر میمیرد و دانشمند دنیایی شده، باز تنها میماند
و از همه مهمتر) آنجایی که فاوست با بیمیلی به «مکاشفه» یوحنا نگاه میکند و مکاشفه خود را جایگزین میکند: در آغاز کلمه بود؟... نه! روح بود؟... نه... در آغاز عمل بود!... و این روح مدرن فاوست گوته را بیش از هرچیز آشکار میکند
November 27, 2023
در تحلیل فاوست گوته، اگر از تحلیل فوقالعاده مارشال برمن در تکوین انسان مدرن آغاز کنیم و تلاشمان این باشد که چیزی به آن بیفزاییم، به خوانش این اثر تو در تو و دشوار کمک بسیار میکند. فاوست در اینجا نماینده انسان مدرنی در حال ظهور است که برای وی "یگانه راه دگرگون ساختن خویشتن، ایجاد دگرگونی ریشهای در کل جهان فیزیکی، اجتماعی و اخلاقی است که در آن زندگی میکند." این دگرگونی از خود او آغاز میشود؛ بنابراین فاوست، انسانی است که به فرآیندی طولانی در دگرگونساختن خود پای میگذارد. به نظر من میتوان چهار دگرگونی برای فاوست درنظر گرفت که برخلاف نظر برمن، کلنجار طولانی فاوست با اساطیر در سه پرده ابتدایی کتاب دوم را هم معنا میکند:
دگرگونی اول
دگرگونی اول، برای انسانی رخ میدهد که برای اولین بار فکرش را از پیلهای که به دور خویش تنیده رها میکند .و به رویاپردازی و کشف احساساتی پیرامون گذشته و حال خود میپردازد. به قول برمن "در خیال و بینش گوته دستاوردهای عاطفی و روانی اندیشه و هنر رمانتیک - به ویژه کشف مجدد احساسات کودکی ـ میتواند انرژیهای انسانی عظیمی را آزاد سازد، انرژیهایی که میتوانند بخش وسیعی از قدرت و ابتکار لازم برای تحقق برنامه بازسازی اجتماعی را تولید کنند." در اینجا با صحنهای کلیدی مواجه میشویم که در آن شنیدن صدای ناقوس کلیسا انگار باعث تحول و رشد درونی فاوست میشود. انگار در بازگشت به احساسات دوران کودکی و یادآوری خاطراتی مرتبط با تجربههای معنوی گذشته، نوعی رهایی روحی-روانی به همراه میآید. امّا به نظرم میتوان پا را مرور خاطرات دوران کودکی فراتر نهاد و منظور گوته را تا دوران کهن و به سبک متفکرین رنسانس نیز جستجو کرد. یعنی این بازگشت به کودکی یک انسان، همچو نمادی از بازگشت به ریشههای فکری و مذهبی و تلاش برای یافتن معنای دوباره در آنها است، همان چیزی که در اندیشه رنسانس بخصوص در ایتالیا متبلور شد.
جنبه دیگر این دگرگونی نخستین و رویاپردازانه، ساخت اسطوره پول، سرعت، جنسیت و قدرت است. به قول برمن، این معادلهای صرفا برای دنیای سرمایهدارانه نیست، بلکه یک ویژگی دنیای مدرن است و در تمام سیستمهای فکری و نظامهای سیاسی قابل مشاهده است. فاوست در اینجا به تحریک مفیستوفلس - یا همان شیطان - درمییابد که نکته اصلی در این دنیای جددی عمل یا حرکت است: "محک و معیار مرد، فعالیت بیوقفه است." عملی که انگار از خدا نیز برنمیآید: "خدایی که من در سینه دارم میتواند تا رگ و ریشه وجودم را به شور و هیجان درآورد، ولی او که بر همه قوای من حکومت دارد، در پیرامون من نمی تواند چیزی را جابهجا کند."
و در لحظهای اگزیستانسیال برای فاوست این سوال ایجاد میشود که هدف زندگی خودش چیست: "افسوس، من چه هستم، اگر که نتوانم به اوج و غایت بشر برسم." اما نکته اینجاست که در روایت گوته، مفیستوفلس هم به دنبال چیزی است و انگار نیازهایی دارد: "آنچه در برابر نیستی ایستادگی میکند، آن چیزک، این جهان مادی، بهرغم آنچه تاکنون بدان اقدام کردهام، هنوز نتوانست��ام تکهای از آن را بکنم" و فاوست از اون سوالی بیجواب میپرسد: "تو ای فرزند شگفتانگیز بینظمی، در پی اقدام به چه چیز دیگری هستی؟" پاسخ به این سوال را مفیستوفلس در جایی دیگر و در قالب رهنمودهایی علمی میدهد: "آن که بخواهد موجود زنده ای را درست بشناسد، ابتدا روحش را از قالب بیرون میراند. در این حالت است که همه اجزای آن را در دست دارد؛ ولی افسوس چه چیز اینجا کم است؟ هیچ چیز جز پیوند حس و هوش… به زودی پس از آن که یاد گرفتید همه چیز را ساده کنید و همه چیز را چنان که شایسته است طبقه بندی کنید خیلی بهتر سر در خواهید آورد." این حرفها یادآور ایدههای تجربهگرایانه قرن هفده است که سعی میکنند ذات و حقیقت را کنار بگذارند و برای فهم دنیای جدید به تجربهها و ادراکات حسی روی بیاورند.
فاوست در پایان نمادین این دگرگونی، از اتاقش خارج میشود.
دگرگونی دوم
در دگرگونی دوم، فاوست در راستای این حرکت پیوسته یا رشد و تحول خودش درمییابد که باید به دیگران و تجربههایی تازه بپردازد. این توجه به چیزی فراتر از دنیای درونی خود، از امکانات مادی دنیای بیرونی شروع میشود و ردپایش از ابتدا مشخص است، آنجا که به واگنر میگوید:
“در من دو روح جای دارند که هر یک شان خواستار جدا شدن از دیگری است. یکی به میانجی اندامهای تن با عشقی سوزان به دنیا دل بسته است؛ دیگری را جنبشی فوق طبیعی، دور از تیرگیها به سوی کاشانههای بلند نیاکان ما میکشد!”
و این شیوهای از زندگی است به درازای تحول از رنسانس تا دنیای مدرن. رنسانس در معنای جستجوی نوری از کاشانههای بلند نیاکان در دل تاریکیها، و میانجیگری اندامهای تن در دل دنیای مدرن تازه؛ دنیایی که در آن به قول مارشال برمن
"درک انسان مدرن از خود و تاریخ خود بواقع معادل نوعی میل غریزی به همه چیز است، نوعی شیفتگی و عطش برای همه چیز. از این نقطه است که بسی راهها به روی آدمی گشوده میشود."
و این شباهت زیادی به حرف مفیستوفلس به فاوست دارد که:
"از این شیوه زندگی به زودی آیا سیر خواهید شد؟ چگونه میتوانید به یک همچو حال سستی دل خوش کنید؟ یک بار آزمودنش بسیار خوب، اما برای هرچه زودتر روی آوردن به شیوه ای تازه"
و البته توصیههایی برای پربارترشدن یک چنین زندگی مدرنی دارد:
"من برایتان آرزوی لذّت فراوان از آن دارم که گاه گاه به خودتان دروغ بگویید. با این همه، نباید این بازی پُر به درازا بکشد زیرا به زودی باز به همان وسوسه دچار خواهی شد و اگر ادامه یابد، بار دیگر دیوانگی و دلهره و اندوه به سراغت خواهد آمد."
اینجا حوزه فرمانروایی مفیستوفلس است و فاوست این را زمانی به خوبی درمییابد که حس میکند افسار عشقبازیاش با گرتچن هم به دست مفیستوفلس افتاده است:
"او آن دختر معصوم… زندگی اش را میبایست سراسر در همچو عرصه محدودی در میان اشتغالات خانگی بگذراند و حال آن که من دشمن داشته خدا، برایم همین کافی نبود که تکیه گاههای او را بگیرم و ویران کنم، بلکه می بایست همه آرامش روح او را نیز به نابودی بکشانم."
وقتی این اعتراضات ادامه مییابد مفیستوفلس به او طعنهای کارساز میزند:
"تو برای چه در همصحبتی ما قدم برمیداری اگر نمیتوانی نتایج آن را تاب بیاوری؟"
فاوست آخرین کورسوی امید خود را برای جبران امتحان میکند، اما به نتیجهای نمیرسد و عشق سادهاش نابود میشود. برای بسیاری از مخاطبان فاوست انگار این پایان ماجراست که به نافرجامی عشقی تراژیک منتهی میشود. اما پایان دگرگونی دوم فاوست تازه ابتدای یک راه مدرن است.
دگرگونی سوم
دگرگونی سوم فاوست با صحنهای نمایشی شروع میشود که دو شخصیت ترس و امیدواری در زنجیر امّا شاد هستند، نوعی شادی مدرن که توضیحش داستان این دگرگونی است. منادی داستان، خبر از دنیای قدیم را میدهد که در آن خدایان مسئول همه چیز بودند، اما حال چیزهای تازهای رخ میدهند که منادی توضیحی برایشان ندارد. در دنیای قدیم پلوتوس یا خدای ثروت وعده طلا میدهد و آدمیان را میفریبد. اما حال در دنیای جدید فاوست و مفیستوفلس در لباس مبدل میآیند و پیشنهاداتی به امپراتور میدهند:
"همه دانسته باشند، که حواله ضمیمه هزار سکه ارزش دارد. و به عنوان ضمانت مطمئن تصریح میشود همه گنجهایی که در قلمرو امپراتوری زیر خاک نهفته است وثیقه آن است."
اینجا راز شادی را به پادشاه مملکت میگویند:
"با یک گردش قلم آرزویت را برآورده کن. مردم را خوشبخت و خودت را شاد بگردان".
امّا مردم قدر این ثروت جدید را نمیدانند چون همچنان الگوهای کهن را دنبال میکنند که با انتظارات پادشاه همخوان نیست:
"دیگری: یک گنج؟ من آن را به گنجهای دیگرم منضم میکنم. امپراطور: امیدوار بودم به شما جرات اقدام به کار بدهم."
اما فعالیتهای تازه فاوست و مفیستوفلس در اینجا تمام نمیشود. فاوست به مفیستوفلس میگوید:
"عزیزم، تو هیچ فکر نکردهای که داستان تو ما را به کجا میکشد. ابتدا ما ثروتمندش کردیم. حالا باید سرگرمش بداریم."
از اینجا گفتگوهایی کلیدی - و شاید فراموششده در دوران ما بخاطر تعدد شخصیتها و بحثهای اساطیری - آغاز میشوند. خدایان دنیای کهن که درگیر سرگر��یهایی کهن هستند. مثلا استاد فامولوس که "چندین ماه هست که سرگرم ساختن اکسیر است و خود را ملزم به نهانترین نهانکاریها کرده". بنابراین مفیستوفلس برای ایجاد تغییرات جدید به سراغ سنتها میرود:
"هر قدر که در ما هرزگی سخت قوی باشد به نظرم، تمدن باستان بیش از اندازه لبریز از زندگی است؛ می باید به آن رنگ و رویی مدرن تر داد و به این مردم رختهایی طبق آخرین سلیقه روز پوشاند."
این تغییر در سنت همراه است با تصحیح دیدگاههای فاوست درباره تاریخ که هر جا از افتخارات اسطورهها حرف میزند یکی نقدش میکند: "به! این دم از این سخنان بگذریم؛ حتی پالاس در تربیت منتور افتخاری کسب نکرد. خصلت طبیعی به شخص باز میگردد و همه چنان رفتار میکنند که گویی تربیت ما را از یاد بردهاند." یا در جای دیگر: "ای بیگانه که از آدمیانی، این شیفتگی جانت را ما، ارواح، دیوانگی میتوانیم گفت."
و در این دگرگونی، نگاه فاوست هم تغییر مییابد. از لذتهای معمول زندگی به سراغ لذّتهایی نهایی میرود. در مسیر دستیابی به نهایت زیباییها و وقتی پای تقابل بین چهرههای زشت و زیبا - ابتدا در قامت نرینه و مادینه و سپس فورکیاد و هلن - پای هلن به عنوان الهه زیبایی به داستان باز میشود. نتیجه دستیابی به این نهایت زیبایی مادی را هم همسرایان در قالب یک پیشگویی به فاوست میگویند:
"کسی که زیباترین زنان را میخواهد، خاصه آن که دقت دارد و با احتیاط است باید به گرد آوردن سلاح بکوشد؛ اگر او این موهبت والای جهان را با نرمی و سازگاری به دست آورده باشد، در بهرهمندی از آن آرامش نخواهد داشت."
فورکیاد در این میان منادی روایتی تلخ است، روایت پایان دنیای کهن:
"هیچ دعایی نیست. هیچ نجاتدهندهای نیست که بتواند موعد پایان را دورتر ببرد. همه این را میدانند اما کماند کسانی که این امر خوشایندشان باشد. باری همهتان کارتان ساخته است."
کسی که فراموشی خدایان را نوید میدهد:
"خود را از افسون قصه با این نواهای خوش آهنگ برهانید! گروه انبوه خدایان پیشین تان بی بازگشت به گذشته می گریزند. دیگر کسی نخواهد خواست که درکتان کند؛ به ارزشهای والاتری ما نیاز داریم آنچه بتواند بر دلها اثر بگذارد باید از دل برآید."
درحالیکه اوفوریون نیز پایان رازآلودی این دوران را اعلام میکند:
"من باید همیشه به سوی قله های بلندتر بالا بروم و در برابرم میدانی گسترده تر بیابم آنجا که هستم دیگر رازی در بر ندارد."
اما حال در دنیای تازه، محصولات دانشمندان جدید محصولاتی عملگرایانه هستند و مفیستوفلس این پیام را به تماشاگران میدهد: "همهمان سرانجام به موجوداتی که خودمان آفریدهایم وابستهایم."
دگرگونی چهارم
در دگرگونی چهارم، عملگرایی فاوست به اوج خودش میرسد و او انگیزهاش را هم اینگونه بازگو میکند:
"من قدرت و تملک میخواهم، زیرا افتخار هیچ نیست. همه چیز در عمل نهفته است."
انگار در اینجا فاوست از تفسیر شیطان هم گذشتهاست و خودش به جای او و بهتر از او تصمیم میگیرد و مفیستوفلس دیگر جایی در معادلات فاوست ندارد. به قول مارشال برمن:
"همانطور که فاوست برنامهها و نقشههایش را مطرح میکند، درمییابد که شیطان گیج و منگ شده است. برای یکبار هم که شده، مفیستوفلس حرفی برای گفتن ندارد."
برای همین وقتی مفیستوفلس در پاسخ به قدرتطلبی فاوست به زبان گذشتگان پاسخ میدهد، با بیتفاوتی فاوست مواجه میشود:
"از این همه تو هیچ نصیبی نخواهی داشت. تو نمیتوانی بدانی که آدمی چه آرزو دارد. سرشت گزنده و سخت و بدخواه تو از نیازهایی که آدمی بدان کشش می یابد چه می داند؟"
و اینجا انگار جای فاوست و مفیستوفلس عوض میشود و شیطان دنباله رو است:
"من، در پیروی از خواست تو، میبینی که سراپا تسلیمم. آخر، بگو که رویا تو را به کجا میکشد."
در این دگرگونی نهایی، فاوست تمایلات تازهای دارد که شکل تغییر یا توسعه یافته علاقههای پیشین است و که نه تنها در ردّ سنتٔها و دنیای کهن است بلکه حتی آنچه در ابتدای راه باعث تحول درونیاش شد حال باعث ناراحتیاش میشود:
"(از روی تپه شنی طنین ناقوس به گوش میرسد.) فاوست (یکه میخورد): زنگ لعنتی! این سر و صدا آشفتهام میدارد، و مانند گلوله که شلیک شود انگار زخمیام میکند."
و در ادامه وقتی میگوید: "ناقوسک زنگ میزند و من از خود به در میشوم" مفیستوفلس با وی همراهی میکند:
"به یقین هر گوش آزاده میباید از چنین صدای زنگ آزرده شود. از این دینگ دینگ دونگ لعنتی و مسخره که شادمانهترین سپیدهدمان را تیره میدارد و در هر حادثه زندگی از نخستین شست وشو تا مراسم خاکسپاری سرک میکشد."
اما این دگرگونی به همینجا ختم نمیشود و فاوست انگیزههای بزرگتری دارد که فراتر از اندیشههای صرفا سنتشکن و رادیکال عدهای محدود است:
"در این همه هیچ چیز نیست که شادم بدارد. من از آن خوشحال میشوم که ببینم مردم رشد میکنند، غذا میخورند و زندگی را در آسایش میگذرانند، به شیوه خود به فرهنگ دست می یابند و از زیباییها لذت میبرند. اما چگونه مردمی پرورش دادهاند، جز گروهی شورشی؟"
این تمایلات جدید از مشاهده رفتارهای طیف بزرگتری از مردم آغاز میشود. مردمانی که شورشی نیستند و اینجا وجه ضدانقلابی فاوست آشکار میشود:
"تو خود میدانی که مردم کوهستان تا چه پایه دانایند. راز طبیعت را در سنگها میخوانند و میگشایند. در این کوههای سراسر سنگ، در نهان به جستجو میپردازند. و آبکندهای تودرتو را که بخارهای فلز شریف از آن پراکنده میشود کشف میکنند."
مردمی که به نمادها و قدرتهای دنیای کهن هم اعتنایی ندارند و صدایشان در داستان منعکس میشود:
"امپراتورتان؟ داستانش کهنه شده. پژواکی است در این درههای تنگ. اگر هم به تصادف از او یاد کنند، میگویند روزی بود، روزگاری بود."
اینها مردمانی هستند که در صحنهای ویژگیهایشان در هیئت چهار زن با هم به گفتگو میپردازند، درحالیکه سهتایشان انگار به پایان خود رسیدهاند و بشر از آنها عبور کرده است: نیاز، خواسته و گناه. اما یکی در این دنیای جدید مغفول مانده که همانا حس نگرانی یا توجه به دیگری است و انگار انسان جدید همه تلاشش را میکند تا در زندگی با فعالیتهایش جای خالی این ویژگی را پر کند. یعنی وقتی نداشتهباشد تا به آن بیندیشد. اینجاست که فاوست میگوید:
"هان بهپا خیزید ای خدمتکاران، هم اکنون از بستر بهدرآیید! بیباکی نقشهام را به وجهی نیکو باز نمایید. افزارهایتان را برگیرید، بیل و کلنگ را در کار آرید، همه طرحهای مقرّرشده را زود به انجام برسانید. بالاترین جایزهها مانند همیشه بهدقت در اجرای دستور و به تلاش زود جنب داده خواهد شد. برای آن که اثر بزرگ به اجرا درآید چه لازم است؟ تنها یک هوش با هزار بازو که در خدمتش باشند."
نهایت هدف و برنامه فاوست در دنیای جدید تلاشهایی برای تغییر دنیا و وضع مردمان است که خودش آن را به خوبی خلاصه میکند:
"خشکاندن همه این با تلاقهای گندیده آخرین و مهمترین کار خواهد بود. بدین سان من به میلیونها تن مردم امکان میدهم که اگر نه در فراوانی، در آزادی زندگی کنند. … آری من به این حقیقت یقین دارم و آن والاترین سخن عقل است. تنها کسی سزاوار زندگی در آزادی است که پیوسته، هر بامداد، هم این و هم آن را در تصرف آرد. بدین سان اگر چه در محاصره خطرهایند، کودکان و مردان و پیران همیشه در کار خواهند بود و دگرگونی روزها را خواهند دید. دوست دارم این مردم انبوه را، آزاد در سرزمینی آزاد، نظاره کنم و در دامنش غوطه ور شوم. آنگاه است که خواهم توانست به این لحظه در گذر بگویم: درنگ کن بایست تو بس زیبایی. چنین است که رد پای عمر من میرا هرگز و هرگز نخواهد توانست در گور گم شود."
و فاوست که خودش آخرین حلقه اتصال دنیای جدید به دنیای کهن است، برای تکمیل این پازل باید دیگر وجود نداشتهباشد تا تاریخی از آن دوران برای دوران جدید باقی نماند. اما وقتی فاوست از میان میرود، برخلاف آنچه از مبادله روحاش با شیطان به نظر میرسد، فرشتگان روح او را به ملکوت و به سوی رستگاری میبرند و با خود زمزمه میکنند:
"ای آتش سوزی مقدس، آن کس که تواش در پناه خود بگیری، با گروه های نیکان در این زندگانی گام بر می دارد. به هم پیوسته، تکریم یافته خدا ما به ملکوت باز میگردیم. در هوای پاک گشته روح نفس میکشد. (آنان اوج میگیرند و بخش جاودانه فاوست را با خود می برند)".
انگار که فرشتگان هم سودای دگرگونی دارند:
"شما همه، ای نیکان که سودای توبه دارید به سوی نگاه نجاتبخش چشم اندازید. برای دستیابی به سعادت جاودانی با سپاسگزاری دگرگون شوید."
و مفیستوفلس با خود میگوید:
"گنجی بزرگ و یگانه را اینگونه از من دزدیدند، روحی که خود را در اختیار من گذاشتهبود، اینک آن را توانستهاند با حیله از من بگیرند."
شیطانی که خودش به محاسبات دنیای کهن تعلق دارد و اتفاقات دنیای جدید را حیلهای بیش نمیداند.
دگرگونی اول
دگرگونی اول، برای انسانی رخ میدهد که برای اولین بار فکرش را از پیلهای که به دور خویش تنیده رها میکند .و به رویاپردازی و کشف احساساتی پیرامون گذشته و حال خود میپردازد. به قول برمن "در خیال و بینش گوته دستاوردهای عاطفی و روانی اندیشه و هنر رمانتیک - به ویژه کشف مجدد احساسات کودکی ـ میتواند انرژیهای انسانی عظیمی را آزاد سازد، انرژیهایی که میتوانند بخش وسیعی از قدرت و ابتکار لازم برای تحقق برنامه بازسازی اجتماعی را تولید کنند." در اینجا با صحنهای کلیدی مواجه میشویم که در آن شنیدن صدای ناقوس کلیسا انگار باعث تحول و رشد درونی فاوست میشود. انگار در بازگشت به احساسات دوران کودکی و یادآوری خاطراتی مرتبط با تجربههای معنوی گذشته، نوعی رهایی روحی-روانی به همراه میآید. امّا به نظرم میتوان پا را مرور خاطرات دوران کودکی فراتر نهاد و منظور گوته را تا دوران کهن و به سبک متفکرین رنسانس نیز جستجو کرد. یعنی این بازگشت به کودکی یک انسان، همچو نمادی از بازگشت به ریشههای فکری و مذهبی و تلاش برای یافتن معنای دوباره در آنها است، همان چیزی که در اندیشه رنسانس بخصوص در ایتالیا متبلور شد.
جنبه دیگر این دگرگونی نخستین و رویاپردازانه، ساخت اسطوره پول، سرعت، جنسیت و قدرت است. به قول برمن، این معادلهای صرفا برای دنیای سرمایهدارانه نیست، بلکه یک ویژگی دنیای مدرن است و در تمام سیستمهای فکری و نظامهای سیاسی قابل مشاهده است. فاوست در اینجا به تحریک مفیستوفلس - یا همان شیطان - درمییابد که نکته اصلی در این دنیای جددی عمل یا حرکت است: "محک و معیار مرد، فعالیت بیوقفه است." عملی که انگار از خدا نیز برنمیآید: "خدایی که من در سینه دارم میتواند تا رگ و ریشه وجودم را به شور و هیجان درآورد، ولی او که بر همه قوای من حکومت دارد، در پیرامون من نمی تواند چیزی را جابهجا کند."
و در لحظهای اگزیستانسیال برای فاوست این سوال ایجاد میشود که هدف زندگی خودش چیست: "افسوس، من چه هستم، اگر که نتوانم به اوج و غایت بشر برسم." اما نکته اینجاست که در روایت گوته، مفیستوفلس هم به دنبال چیزی است و انگار نیازهایی دارد: "آنچه در برابر نیستی ایستادگی میکند، آن چیزک، این جهان مادی، بهرغم آنچه تاکنون بدان اقدام کردهام، هنوز نتوانست��ام تکهای از آن را بکنم" و فاوست از اون سوالی بیجواب میپرسد: "تو ای فرزند شگفتانگیز بینظمی، در پی اقدام به چه چیز دیگری هستی؟" پاسخ به این سوال را مفیستوفلس در جایی دیگر و در قالب رهنمودهایی علمی میدهد: "آن که بخواهد موجود زنده ای را درست بشناسد، ابتدا روحش را از قالب بیرون میراند. در این حالت است که همه اجزای آن را در دست دارد؛ ولی افسوس چه چیز اینجا کم است؟ هیچ چیز جز پیوند حس و هوش… به زودی پس از آن که یاد گرفتید همه چیز را ساده کنید و همه چیز را چنان که شایسته است طبقه بندی کنید خیلی بهتر سر در خواهید آورد." این حرفها یادآور ایدههای تجربهگرایانه قرن هفده است که سعی میکنند ذات و حقیقت را کنار بگذارند و برای فهم دنیای جدید به تجربهها و ادراکات حسی روی بیاورند.
فاوست در پایان نمادین این دگرگونی، از اتاقش خارج میشود.
دگرگونی دوم
در دگرگونی دوم، فاوست در راستای این حرکت پیوسته یا رشد و تحول خودش درمییابد که باید به دیگران و تجربههایی تازه بپردازد. این توجه به چیزی فراتر از دنیای درونی خود، از امکانات مادی دنیای بیرونی شروع میشود و ردپایش از ابتدا مشخص است، آنجا که به واگنر میگوید:
“در من دو روح جای دارند که هر یک شان خواستار جدا شدن از دیگری است. یکی به میانجی اندامهای تن با عشقی سوزان به دنیا دل بسته است؛ دیگری را جنبشی فوق طبیعی، دور از تیرگیها به سوی کاشانههای بلند نیاکان ما میکشد!”
و این شیوهای از زندگی است به درازای تحول از رنسانس تا دنیای مدرن. رنسانس در معنای جستجوی نوری از کاشانههای بلند نیاکان در دل تاریکیها، و میانجیگری اندامهای تن در دل دنیای مدرن تازه؛ دنیایی که در آن به قول مارشال برمن
"درک انسان مدرن از خود و تاریخ خود بواقع معادل نوعی میل غریزی به همه چیز است، نوعی شیفتگی و عطش برای همه چیز. از این نقطه است که بسی راهها به روی آدمی گشوده میشود."
و این شباهت زیادی به حرف مفیستوفلس به فاوست دارد که:
"از این شیوه زندگی به زودی آیا سیر خواهید شد؟ چگونه میتوانید به یک همچو حال سستی دل خوش کنید؟ یک بار آزمودنش بسیار خوب، اما برای هرچه زودتر روی آوردن به شیوه ای تازه"
و البته توصیههایی برای پربارترشدن یک چنین زندگی مدرنی دارد:
"من برایتان آرزوی لذّت فراوان از آن دارم که گاه گاه به خودتان دروغ بگویید. با این همه، نباید این بازی پُر به درازا بکشد زیرا به زودی باز به همان وسوسه دچار خواهی شد و اگر ادامه یابد، بار دیگر دیوانگی و دلهره و اندوه به سراغت خواهد آمد."
اینجا حوزه فرمانروایی مفیستوفلس است و فاوست این را زمانی به خوبی درمییابد که حس میکند افسار عشقبازیاش با گرتچن هم به دست مفیستوفلس افتاده است:
"او آن دختر معصوم… زندگی اش را میبایست سراسر در همچو عرصه محدودی در میان اشتغالات خانگی بگذراند و حال آن که من دشمن داشته خدا، برایم همین کافی نبود که تکیه گاههای او را بگیرم و ویران کنم، بلکه می بایست همه آرامش روح او را نیز به نابودی بکشانم."
وقتی این اعتراضات ادامه مییابد مفیستوفلس به او طعنهای کارساز میزند:
"تو برای چه در همصحبتی ما قدم برمیداری اگر نمیتوانی نتایج آن را تاب بیاوری؟"
فاوست آخرین کورسوی امید خود را برای جبران امتحان میکند، اما به نتیجهای نمیرسد و عشق سادهاش نابود میشود. برای بسیاری از مخاطبان فاوست انگار این پایان ماجراست که به نافرجامی عشقی تراژیک منتهی میشود. اما پایان دگرگونی دوم فاوست تازه ابتدای یک راه مدرن است.
دگرگونی سوم
دگرگونی سوم فاوست با صحنهای نمایشی شروع میشود که دو شخصیت ترس و امیدواری در زنجیر امّا شاد هستند، نوعی شادی مدرن که توضیحش داستان این دگرگونی است. منادی داستان، خبر از دنیای قدیم را میدهد که در آن خدایان مسئول همه چیز بودند، اما حال چیزهای تازهای رخ میدهند که منادی توضیحی برایشان ندارد. در دنیای قدیم پلوتوس یا خدای ثروت وعده طلا میدهد و آدمیان را میفریبد. اما حال در دنیای جدید فاوست و مفیستوفلس در لباس مبدل میآیند و پیشنهاداتی به امپراتور میدهند:
"همه دانسته باشند، که حواله ضمیمه هزار سکه ارزش دارد. و به عنوان ضمانت مطمئن تصریح میشود همه گنجهایی که در قلمرو امپراتوری زیر خاک نهفته است وثیقه آن است."
اینجا راز شادی را به پادشاه مملکت میگویند:
"با یک گردش قلم آرزویت را برآورده کن. مردم را خوشبخت و خودت را شاد بگردان".
امّا مردم قدر این ثروت جدید را نمیدانند چون همچنان الگوهای کهن را دنبال میکنند که با انتظارات پادشاه همخوان نیست:
"دیگری: یک گنج؟ من آن را به گنجهای دیگرم منضم میکنم. امپراطور: امیدوار بودم به شما جرات اقدام به کار بدهم."
اما فعالیتهای تازه فاوست و مفیستوفلس در اینجا تمام نمیشود. فاوست به مفیستوفلس میگوید:
"عزیزم، تو هیچ فکر نکردهای که داستان تو ما را به کجا میکشد. ابتدا ما ثروتمندش کردیم. حالا باید سرگرمش بداریم."
از اینجا گفتگوهایی کلیدی - و شاید فراموششده در دوران ما بخاطر تعدد شخصیتها و بحثهای اساطیری - آغاز میشوند. خدایان دنیای کهن که درگیر سرگر��یهایی کهن هستند. مثلا استاد فامولوس که "چندین ماه هست که سرگرم ساختن اکسیر است و خود را ملزم به نهانترین نهانکاریها کرده". بنابراین مفیستوفلس برای ایجاد تغییرات جدید به سراغ سنتها میرود:
"هر قدر که در ما هرزگی سخت قوی باشد به نظرم، تمدن باستان بیش از اندازه لبریز از زندگی است؛ می باید به آن رنگ و رویی مدرن تر داد و به این مردم رختهایی طبق آخرین سلیقه روز پوشاند."
این تغییر در سنت همراه است با تصحیح دیدگاههای فاوست درباره تاریخ که هر جا از افتخارات اسطورهها حرف میزند یکی نقدش میکند: "به! این دم از این سخنان بگذریم؛ حتی پالاس در تربیت منتور افتخاری کسب نکرد. خصلت طبیعی به شخص باز میگردد و همه چنان رفتار میکنند که گویی تربیت ما را از یاد بردهاند." یا در جای دیگر: "ای بیگانه که از آدمیانی، این شیفتگی جانت را ما، ارواح، دیوانگی میتوانیم گفت."
و در این دگرگونی، نگاه فاوست هم تغییر مییابد. از لذتهای معمول زندگی به سراغ لذّتهایی نهایی میرود. در مسیر دستیابی به نهایت زیباییها و وقتی پای تقابل بین چهرههای زشت و زیبا - ابتدا در قامت نرینه و مادینه و سپس فورکیاد و هلن - پای هلن به عنوان الهه زیبایی به داستان باز میشود. نتیجه دستیابی به این نهایت زیبایی مادی را هم همسرایان در قالب یک پیشگویی به فاوست میگویند:
"کسی که زیباترین زنان را میخواهد، خاصه آن که دقت دارد و با احتیاط است باید به گرد آوردن سلاح بکوشد؛ اگر او این موهبت والای جهان را با نرمی و سازگاری به دست آورده باشد، در بهرهمندی از آن آرامش نخواهد داشت."
فورکیاد در این میان منادی روایتی تلخ است، روایت پایان دنیای کهن:
"هیچ دعایی نیست. هیچ نجاتدهندهای نیست که بتواند موعد پایان را دورتر ببرد. همه این را میدانند اما کماند کسانی که این امر خوشایندشان باشد. باری همهتان کارتان ساخته است."
کسی که فراموشی خدایان را نوید میدهد:
"خود را از افسون قصه با این نواهای خوش آهنگ برهانید! گروه انبوه خدایان پیشین تان بی بازگشت به گذشته می گریزند. دیگر کسی نخواهد خواست که درکتان کند؛ به ارزشهای والاتری ما نیاز داریم آنچه بتواند بر دلها اثر بگذارد باید از دل برآید."
درحالیکه اوفوریون نیز پایان رازآلودی این دوران را اعلام میکند:
"من باید همیشه به سوی قله های بلندتر بالا بروم و در برابرم میدانی گسترده تر بیابم آنجا که هستم دیگر رازی در بر ندارد."
اما حال در دنیای تازه، محصولات دانشمندان جدید محصولاتی عملگرایانه هستند و مفیستوفلس این پیام را به تماشاگران میدهد: "همهمان سرانجام به موجوداتی که خودمان آفریدهایم وابستهایم."
دگرگونی چهارم
در دگرگونی چهارم، عملگرایی فاوست به اوج خودش میرسد و او انگیزهاش را هم اینگونه بازگو میکند:
"من قدرت و تملک میخواهم، زیرا افتخار هیچ نیست. همه چیز در عمل نهفته است."
انگار در اینجا فاوست از تفسیر شیطان هم گذشتهاست و خودش به جای او و بهتر از او تصمیم میگیرد و مفیستوفلس دیگر جایی در معادلات فاوست ندارد. به قول مارشال برمن:
"همانطور که فاوست برنامهها و نقشههایش را مطرح میکند، درمییابد که شیطان گیج و منگ شده است. برای یکبار هم که شده، مفیستوفلس حرفی برای گفتن ندارد."
برای همین وقتی مفیستوفلس در پاسخ به قدرتطلبی فاوست به زبان گذشتگان پاسخ میدهد، با بیتفاوتی فاوست مواجه میشود:
"از این همه تو هیچ نصیبی نخواهی داشت. تو نمیتوانی بدانی که آدمی چه آرزو دارد. سرشت گزنده و سخت و بدخواه تو از نیازهایی که آدمی بدان کشش می یابد چه می داند؟"
و اینجا انگار جای فاوست و مفیستوفلس عوض میشود و شیطان دنباله رو است:
"من، در پیروی از خواست تو، میبینی که سراپا تسلیمم. آخر، بگو که رویا تو را به کجا میکشد."
در این دگرگونی نهایی، فاوست تمایلات تازهای دارد که شکل تغییر یا توسعه یافته علاقههای پیشین است و که نه تنها در ردّ سنتٔها و دنیای کهن است بلکه حتی آنچه در ابتدای راه باعث تحول درونیاش شد حال باعث ناراحتیاش میشود:
"(از روی تپه شنی طنین ناقوس به گوش میرسد.) فاوست (یکه میخورد): زنگ لعنتی! این سر و صدا آشفتهام میدارد، و مانند گلوله که شلیک شود انگار زخمیام میکند."
و در ادامه وقتی میگوید: "ناقوسک زنگ میزند و من از خود به در میشوم" مفیستوفلس با وی همراهی میکند:
"به یقین هر گوش آزاده میباید از چنین صدای زنگ آزرده شود. از این دینگ دینگ دونگ لعنتی و مسخره که شادمانهترین سپیدهدمان را تیره میدارد و در هر حادثه زندگی از نخستین شست وشو تا مراسم خاکسپاری سرک میکشد."
اما این دگرگونی به همینجا ختم نمیشود و فاوست انگیزههای بزرگتری دارد که فراتر از اندیشههای صرفا سنتشکن و رادیکال عدهای محدود است:
"در این همه هیچ چیز نیست که شادم بدارد. من از آن خوشحال میشوم که ببینم مردم رشد میکنند، غذا میخورند و زندگی را در آسایش میگذرانند، به شیوه خود به فرهنگ دست می یابند و از زیباییها لذت میبرند. اما چگونه مردمی پرورش دادهاند، جز گروهی شورشی؟"
این تمایلات جدید از مشاهده رفتارهای طیف بزرگتری از مردم آغاز میشود. مردمانی که شورشی نیستند و اینجا وجه ضدانقلابی فاوست آشکار میشود:
"تو خود میدانی که مردم کوهستان تا چه پایه دانایند. راز طبیعت را در سنگها میخوانند و میگشایند. در این کوههای سراسر سنگ، در نهان به جستجو میپردازند. و آبکندهای تودرتو را که بخارهای فلز شریف از آن پراکنده میشود کشف میکنند."
مردمی که به نمادها و قدرتهای دنیای کهن هم اعتنایی ندارند و صدایشان در داستان منعکس میشود:
"امپراتورتان؟ داستانش کهنه شده. پژواکی است در این درههای تنگ. اگر هم به تصادف از او یاد کنند، میگویند روزی بود، روزگاری بود."
اینها مردمانی هستند که در صحنهای ویژگیهایشان در هیئت چهار زن با هم به گفتگو میپردازند، درحالیکه سهتایشان انگار به پایان خود رسیدهاند و بشر از آنها عبور کرده است: نیاز، خواسته و گناه. اما یکی در این دنیای جدید مغفول مانده که همانا حس نگرانی یا توجه به دیگری است و انگار انسان جدید همه تلاشش را میکند تا در زندگی با فعالیتهایش جای خالی این ویژگی را پر کند. یعنی وقتی نداشتهباشد تا به آن بیندیشد. اینجاست که فاوست میگوید:
"هان بهپا خیزید ای خدمتکاران، هم اکنون از بستر بهدرآیید! بیباکی نقشهام را به وجهی نیکو باز نمایید. افزارهایتان را برگیرید، بیل و کلنگ را در کار آرید، همه طرحهای مقرّرشده را زود به انجام برسانید. بالاترین جایزهها مانند همیشه بهدقت در اجرای دستور و به تلاش زود جنب داده خواهد شد. برای آن که اثر بزرگ به اجرا درآید چه لازم است؟ تنها یک هوش با هزار بازو که در خدمتش باشند."
نهایت هدف و برنامه فاوست در دنیای جدید تلاشهایی برای تغییر دنیا و وضع مردمان است که خودش آن را به خوبی خلاصه میکند:
"خشکاندن همه این با تلاقهای گندیده آخرین و مهمترین کار خواهد بود. بدین سان من به میلیونها تن مردم امکان میدهم که اگر نه در فراوانی، در آزادی زندگی کنند. … آری من به این حقیقت یقین دارم و آن والاترین سخن عقل است. تنها کسی سزاوار زندگی در آزادی است که پیوسته، هر بامداد، هم این و هم آن را در تصرف آرد. بدین سان اگر چه در محاصره خطرهایند، کودکان و مردان و پیران همیشه در کار خواهند بود و دگرگونی روزها را خواهند دید. دوست دارم این مردم انبوه را، آزاد در سرزمینی آزاد، نظاره کنم و در دامنش غوطه ور شوم. آنگاه است که خواهم توانست به این لحظه در گذر بگویم: درنگ کن بایست تو بس زیبایی. چنین است که رد پای عمر من میرا هرگز و هرگز نخواهد توانست در گور گم شود."
و فاوست که خودش آخرین حلقه اتصال دنیای جدید به دنیای کهن است، برای تکمیل این پازل باید دیگر وجود نداشتهباشد تا تاریخی از آن دوران برای دوران جدید باقی نماند. اما وقتی فاوست از میان میرود، برخلاف آنچه از مبادله روحاش با شیطان به نظر میرسد، فرشتگان روح او را به ملکوت و به سوی رستگاری میبرند و با خود زمزمه میکنند:
"ای آتش سوزی مقدس، آن کس که تواش در پناه خود بگیری، با گروه های نیکان در این زندگانی گام بر می دارد. به هم پیوسته، تکریم یافته خدا ما به ملکوت باز میگردیم. در هوای پاک گشته روح نفس میکشد. (آنان اوج میگیرند و بخش جاودانه فاوست را با خود می برند)".
انگار که فرشتگان هم سودای دگرگونی دارند:
"شما همه، ای نیکان که سودای توبه دارید به سوی نگاه نجاتبخش چشم اندازید. برای دستیابی به سعادت جاودانی با سپاسگزاری دگرگون شوید."
و مفیستوفلس با خود میگوید:
"گنجی بزرگ و یگانه را اینگونه از من دزدیدند، روحی که خود را در اختیار من گذاشتهبود، اینک آن را توانستهاند با حیله از من بگیرند."
شیطانی که خودش به محاسبات دنیای کهن تعلق دارد و اتفاقات دنیای جدید را حیلهای بیش نمیداند.
May 30, 2015
Senior year at Grinnell College was an intellectual idyll. Days were spent studying in a private library cubicle, evenings working as a bartender at the college's pub, nights writing at my desk or reading abed. The primary bedtime books that year were the Kepler (in Latin and English), The Jerusalem Bible and Goethe's Faust. Faust was read aloud, partly because the translation was beautiful, partly because Part Two was so boring that reading it this way was necessary in order to stay awake. This method kept me immersed in Faust for months. That, the contemporaneous immersion in the bible, and the extensive study of German philosophy during the day encouraged a certain earnest purposiveness. I felt like Faust.
I had two girlfriends that senior year. The first, a resident of our off-campus project house, Susan, left school for NYC before the second semester. The second, Janny, stayed with me through the move to New York after graduation. Susan was a Gretchen-like figure who would sleep beside me as I read into the wee hours. Janny was even more Faustian than I. Rather than being libidinously distracted from work, the presence of these two women, each in different ways, encouraged it. Except for the months between the first semester and meeting Janny towards the end of the second, I was not yearning for love or thinking about romantic relationships except in a sublimated, religio-philosophical vein. Indeed, even during those intervening months, the one erotic interest that arose was treated as something more world-historical than personal, the object of my interest, Mindy, never knowing of it. That was intentional. I thought myself beyond such quotidian concerns and intended the sublimation, thinking of it in the terms of medieval alchemical spiritualism. This self-inflation led, ultimately, to a protacted experience of the demonic, to concrete hallucinations which terrified me, popped the bubble and circumvented any possible deals with the devil.
In retrospect, the whole year was one of the best of my life and that was because of sedulous work and the grace of two women.
I had two girlfriends that senior year. The first, a resident of our off-campus project house, Susan, left school for NYC before the second semester. The second, Janny, stayed with me through the move to New York after graduation. Susan was a Gretchen-like figure who would sleep beside me as I read into the wee hours. Janny was even more Faustian than I. Rather than being libidinously distracted from work, the presence of these two women, each in different ways, encouraged it. Except for the months between the first semester and meeting Janny towards the end of the second, I was not yearning for love or thinking about romantic relationships except in a sublimated, religio-philosophical vein. Indeed, even during those intervening months, the one erotic interest that arose was treated as something more world-historical than personal, the object of my interest, Mindy, never knowing of it. That was intentional. I thought myself beyond such quotidian concerns and intended the sublimation, thinking of it in the terms of medieval alchemical spiritualism. This self-inflation led, ultimately, to a protacted experience of the demonic, to concrete hallucinations which terrified me, popped the bubble and circumvented any possible deals with the devil.
In retrospect, the whole year was one of the best of my life and that was because of sedulous work and the grace of two women.
Displaying 1 - 30 of 2,523 reviews