Recordaantal aangiftes arbeidsongevallen geweigerd door verzekeraars: "Hier zit duidelijk verdienmodel achter"

Een val op het werk, een ongeluk met machines in een fabriek. Dat is wat we ons meestal voorstellen bij een "arbeidsongeval". Gelukkig werken we in een steeds veiligere werkomgeving. Het aantal aangiftes van arbeidsongevallen is sinds 1985 dan ook met 40 procent gedaald. Maar toch worden er elk jaar meer erkenningen van arbeidsongevallen geweigerd.

In 1985 werd slechts 2,2 procent van de arbeidsongevallen geweigerd, nu gaat het om 14,6 procent. Sinds de eeuwwisseling is het aantal weigeringen verdubbeld. In 2021 kregen meer dan 21.000 mensen zo'n weigeringsbrief in de bus. Als ze niet akkoord gaan, moeten ze naar de arbeidsrechtbank en start een procedure die meestal jaren duurt. 

Het is net de definitie van een arbeidsongeval die voor het toegenomen aantal weigeringen zorgt. Dat is alvast de verklaring volgens Hein Lannoy, topman van verzekeringskoepel Assuralia. Lannoy erkent dat er steeds meer arbeidsongevallen worden geweigerd.

"We zien dat de leefomstandigheden de laatste jaren grondig gewijzigd zijn. Er is veel meer thuiswerk, mensen brengen hun kinderen nog naar school, mensen gaan nog shoppen. Valt dat al dan niet onder de notie arbeidsongeval? Daar bestaan heel wat betwistingen over", zegt hij. "En", voegt hij eraan toe, "je mag niet vergeten dat in deze sector regelmatig fraude voorkomt".

Die redenering wordt niet gevolgd door Stijn Gryp, die voor de christelijke vakbond in het beheerscomité van Fedris zit. Fedris is het Federale Agentschap voor Beroepsrisico's, een overheidsorgaan dat toezicht houdt op de behandeling van dossiers inzake arbeidsongevallen. Gryp stelt zich vragen bij het steeds toenemende aantal weigeringen.

"Uit gegevens van Fedris concluderen we dat de laatste drie jaar één op de zes weigeringen onterecht was", zegt de vakbondsman. "We zien dat de weigering niet gefundeerd kan worden op basis van de gegevens van de aangifte. Soms is het manifest, soms gaat het over interpretatie."

Ook hier gaat het vaak om een strikte interpretatie van wat een "arbeidsongeval" precies inhoudt. "Mag men weigeren wanneer iemand misschien niet de kortste weg naar huis heeft genomen, maar een iets langere weg om files te vermijden? Mag iemand nog gauw langs de bakker passeren op weg naar huis?", vraagt Stijn Gryp zich af.

"Wanneer het gaat over ongevallen met blijvende letsels stijgt dit percentage onterechte weigeringen. Bij de uitgevoerde controles door Fedris in 2021 blijkt dat één op de vijf ernstige ongevallen onterecht wordt geweigerd, bijna 20 procent. Dit zijn financieel potentieel zware dossiers, maar ook de impact voor het slachtoffer is groter, dus dit is een zeer kwalijke zaak."

Fedris kan slechts steekproefsgewijs geweigerde arbeidsongevallen onder de loep nemen. De middelen en mankracht zijn beperkt. Op de Dienst Geweigerde Arbeidsongevallen bij Fedris werken een voltijdse en een halftijdse controleur, en vier administratieve medewerkers. In 2021 werden zo'n 3.500 dossiers van de 21.500 geweigerde arbeidsongevallen bekeken.

Stijn Gryp doet dan ook een oproep aan voogdijminister Frank Vandenbroucke (Vooruit). "Indien Fedris meer mensen en middelen zou hebben, zouden er minder slachtoffers in de kou blijven staan. Meer controle zou een ontradend effect hebben naar de verzekeraars toe. Bovendien zouden slachtoffers wiens aangifte onterecht geweigerd is sterker staan als ze met deze conclusie van Fedris naar de rechter kunnen stappen", zegt Gryp.

Maar misschien staat niet iedereen te popelen dat er meer controleurs komen om meer onderzoek te doen naar geweigerde arbeidsongevallen. In het beheerscomité van Fedris zetelen vertegenwoordigers van de werkgevers en de vakbonden, maar ook Assuralia, de koepel van de verzekeringsmaatschappijen, heeft een zitje. Zij stippelen dus mee het beleid uit rond arbeidsongevallen en beroepsziekten. Zij formuleren mee adviezen over de wetgeving rond arbeidsongevallen- en beroepsziekten.

De verzekeraars spreken de redenering van Stijn Gryp alvast tegen. "Wij zijn niet tegen het versterken van het team van controleurs, maar wij vermoeden dat dit weinig of geen effect zal hebben op de afhandeling van de dossiers. Fedris volgt in de meerderheid van de gevallen onze beoordeling en dat zal niet veranderen", zegt Assuralia.

Wanneer een verzekeraar een arbeidsongeval weigert, krijgt het slachtoffer een uitkering van het ziekenfonds. Dat bedrag ligt flink lager dan wanneer het door de verzekeraar zou worden uitbetaald. Stijn Gryp: "Bij zware arbeidsongevallen hebben slachtoffers vaak blijvende arbeidsongeschiktheid. Als de verzekering niet over de brug komt, heeft dit niet enkel een impact op de financiële situatie van het slachtoffer, maar ook op de publieke financiën. Heel wat kosten worden afgewenteld op de gemeenschap".

"Als je kijkt naar de onterecht geweigerde arbeidsongevallen, dan kan je volgens mij echt van wangedrag spreken. Ik kan mij niet van de indruk ontdoen dat hier een verdienmodel achter zit", zegt Gryp. "Winst maken mag, maar niet ten koste van slachtoffers, of van de gemeenschap."

Dat verzekeringsmaatschappijen commerciële bedrijven zijn die winst willen maken is evident. En daar slagen ze ook in. In 2021 boekte de verzekeringssector een winst van 2,6 miljard euro, een stijging van 7 procent ten opzichte van het jaar voordien.

Hein Lannoy, CEO van Assuralia, vindt dit niet meer dan normaal. "Een verzekeringsmaatschappij die geen winst maakt, die vliegt er op termijn uit", zegt hij. "En wil een verzekeringsmaatschappij haar maatschappelijke rol vervullen, moét ze winst maken. Zo simpel is het."

De christelijke vakbond vraagt niet alleen meer mensen en middelen bij Fedris, zodat àlle geweigerde arbeidsongevallen kunnen worden onderzocht. "Hopelijk krijgen we door alle weigeringen te onderzoeken een beter zicht en ook meer grip op de wantoestanden binnen de verzekeringssector", zegt Stijn Gryp.

Bovendien vragen ze dat slachtoffers onmiddellijk een kopie krijgen van de arbeidsongevallenaangifte. Op die manier kunnen ze controleren of de aangifte effectief gebeurd is en of alle gegevens correct zijn doorgegeven.

In een reactie zegt Fedris dat ze zeker niet gekant zijn tegen een uitbreiding van mensen en middelen. Anderzijds stellen ze zich de vraag in hoeverre het zinvol is om alle weigeringen te controleren. Ze maken zich sterk dat nu reeds de meest problematische weigeringen door hen bekeken worden.